استان کهگیلویه و بویراحمد؛ دیاری با چهار اقلیم

معرفی کلی استان کهگیلویه و بویراحمد

تاریخچه مختصر استان

استان کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن می‌شناسند، منطقه‌ای که دارای پیشینه کهن تاریخی بسیاری است. هر چند در گذشته‌ای نه چندان دور، جزء یکی از بلوک‌های مملکت فارس بوده و از روستاهای توابع کازرون به‌شمار می‌رفته‌است. حکاکی‌های روی چهار سنگ واقع در تنگ ساولک شهرستان بهمئی نشان از قدمت این استان دارد.

پژوهشگران بر این باورند که مهد حکومت بزرگ هخامنشیان و محل تولد پادشاهان بزرگ آن در منطقهٔ «انشان» بوده و هم‌اکنون نیز آثاری در رابطه با صحت این موضوع در کهگیلویه و بویراحمد کشف شده‌است.

پیشینه این منطقه در دوره پیش از اسلام و بعد از آن به این صورت بوده است:

        1.تاریخ پیش از اسلام و پیش از ورود آریایی‌ها     

این استان (منطقه جغرافیایی این استان) در دوره هزاره ۴ قبل از میلاد بخشی از تمدن عیلام بوده است.

       2. در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها

این استان به جز در سلسله حکومت سامانیان و طاهریان و قراقویونلو و قسمت شمالی ان در حکومت مادها جزیی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بوده است.

در ۲۲ تیرماه ۱۳۴۲ طبق تصویبنامه مجلس شورای ملی، سرزمین ایلات ششگانه کهگیلویه و بویراحمد (۱– بویراحمد ۲– طیبی ۳– بهمئی ۴– چرام ۵– دشمن زیاری ۶– بابویی) که تا آن زمان بخشی جزء استان فارس و بخشی جزء استان خوزستان بود از این دو استان جدا شد و به فرمانداری کل تبدیل گردید و به دنبال آن شهر یاسوج مرکز استان در سال ۱۳۴۴ شکل گرفت و سرانجام در خرداد سال ۱۳۵۵ با همان محدوده به استان تغییر یافت.¹

موقعیت جغرافیایی و همسایگان استان

استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان های ايران است كه در امتداد رشته کوه های زاگرس و جنوب غربی ایران قرار دارد که مرکز آن، یاسوج است. این استان ۱۶هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع وسعت دارد.

کهگیلویه و بویراحمد از شمال با استان چهارمحال بختیاری، از سمت غرب با استان خوزستان، از شرق با استان فارس و اصفهان و از جنوب با استان بوشهر همسايه مي باشد.

تقسیم بندی شهری استان

استان کهگیلویه و بویراحمد دارای 9 شهرستان، 21 شهر، 22 بخش و 50 دهستان میباشد. در جدول زیر تقسیم بندی شهرستان های این استان و شهرهای هر شهرستان را آورده ایم.

ردیف	شهرستان	شهر
1	بویراحمد	یاسوج
		سپیدار
		چیتاب
		گراب سفلی
2	کهگیلویه	دهدشت
		سوق
		دیشموک
		قلعه رئیسی
3	گچساران	دوگنبدان
4	بهمئی	لیکک
		سرآسیاب یوسفی
		قلعه ممبی
5	چرام	چرام
		سرفاریاب
6	لنده	لنده
7	باشت	باشت
		بوستان
8	دنا	سی سخت
		پاتاوه
9	مارگون	مارگون

ویژگی های طبیعی استان

ناهمواری ها

پوشش گیاهی، تالاب ها، حیات وحش

در شرق استان کهگیلویه و بویراحمد و در دامنه‌های سرسبز دنا، منطقه‌ای وسیع با پوشش گیاهی غنی قرار دارد که به دلیل صعب‌العبور بودن، همچنان بکر و دست‌نخورده باقی مانده است. در ارتفاعات نزدیک به قله دنا، تنها مراتع کوتاه به چشم می‌خورند اما در تمام این نواحی، ردپای حیات وحش مشاهده می‌شود. جالب است بدانید که این استان 9 درصد جنگل های کشور را در خود جای داده است.³

استان کهگیلویه و بویراحمد همچنین دارای چندین تالاب با مناظری شگفت‌انگیز است. این تالاب‌ها شامل برم‌الوان، برم‌شیر و برم‌کوه گل هستند که گونه‌های مختلفی از پرندگان بومی و مهاجر در آن‌ها زندگی می‌کنند. در این مناطق، پرندگان آبزی از جمله اردک و مرغابی، لک‌لک‌ها و حواصیل‌ها، همچنین سیاه‌خروس‌ها، کبک‌ها و درناها زندگی می‌کنند. این ناحیه برای علاقه‌مندان به پرندگان محیطی بسیار مطلوب به شمار می‌آید.⁴

آبشارها و رودخانه ها

این استان دارای تعداد زیادی آبشار و رودخانه است و دلیل شهرت این استان به سرزمین آب های خروشان نیز همین است. بسیاری از این آبشارها و رودخانه ها از کوه های زاگرس و قله دنا سرچشمه میگیرند. برای مثال، رودخانه بشار که به رودخانه کارون میپیوندد، رودخانه مهریان، آبشار یاسوج با 10 متر ارتفاع، آبشار دره نادری با ارتفاع بین ۴۰ تا ۷۰ متر و …⁵

اقلیم آب و هوایی

 با توجه به شرایط جغرافیایی استان، هر چه در امتداد اصلی کوه‌های زاگرس از شمال شرقی به جنوب غربی نزدیکتر شویم، از ارتفاع کوه‌ها و مقدار بارندگی و رطوبت هوا به طور محسوسی کاسته می‌شود. این وضعیت طبیعی، مشخصات اقلیمی دوگانه‌ای را پدید آورده و استان را به دو ناحیهٔ سردسیری و گرمسیری تقسیم کرده است: 

• ناحیه گرمسیری: این ناحیه در قسمت جنوب و غرب استان با وسعتی بیش از ۸۰۰۰ کیلومترمربع واقع شده و آب و هوایی گرم و نیمه خشک دارد. باران این منطقه از آبان ماه آغاز می‌شود و تا اردیبهشت ماه به تناوب ادامه می‌یابد. در مقایسه با ناحیهٔ سردسیر، میزان بارندگی در این قسمت نسبتاً کم است. همچنین در این مناطق یخبندان به ندرت اتفاق می‌افتد.

• ناحیه سردسیری‌: این ناحیه با وسعتی بیش از ۶۵۰۰ کیلومترمربع با ارتفاع متوسطی در حدود ۲۱۰۰ متر از سطح دریای آزاد، در شمال و شرق استان و در مجاورت استان‌های فارس، اصفهان و چهارمحال و بختیاری واقع شده است. دمای متوسط این ناحیه از ۳۶ درجهٔ سانتی‌گراد در گرم‌ترین ماه‌های سال تا ۱۰ درجه زیر صفر در فصل سرما متغیر است. بارش این ناحیه نیز معمولاً از آبان‌ ماه شروع و تا اردیبهشت ماه به تناوب ادامه می‌یابد و بیشتر بارش آن به صورت برف است.

به همین دلیل این استان به دیار 4 اقلیم معروف است و با وجود اینکه وسعت آنچنانی ندارد، تنوع آب و هوایی و اقلیمی زیادی را در خود جای داده است.⁶

افراد مشهور و تاثیرگذار استان کهگیلویه و بویراحمد

آریو برزن یکی از اشراف‌زادگان و سرداران هخامنشی در دوران پادشاهی داریوش سوم بود که کمینی را برای مقاومت در برابر اسکندر مقدونی و سپاهیان او در تنگهٔ دربند پارس ترتیب داد. همچنین درباره این سردار، مستندی تاریخی به کارگردانی خسرو حیدری ساخته شده که در اینجا میتوانید آن را تماشا کنید.

موسیقی محلی استان کهگیلویه و بویراحمد

موسيقي محلي، صداي دلنشين لالايي زنان به‌ويژه در مناطق روستايي و عشايري، نواي دلكش ني، اشعار شاد با نام ياريار، نواهاي غمگين موسوم به غمنامه و اشعار جذابي كه روستائيان در هنگام برداشت محصول همخواني مي‌كنند از جاذبه‌هاي مردم شناسي موسیقی در كهگيلويه و بويراحمد است.

فیلم مستند استان کهگیلویه و بویراحمد

مستند «بلوط» یکی از نخستین فیلم‌های مردم‌شناسی در ایران است که در سال ۱۳۴۷ توسط دکتر نادر افشار نادری، مردم‌شناس برجسته، ساخته شد. این فیلم به بررسی زندگی عشایر منطقه کهگیلویه و بویراحمد می‌پردازد و فرآیند تهیه نان از میوه بلوط را به تصویر می‌کشد.

دکتر افشار نادری در این مستند، علاوه بر نمایش شیوه تهیه نان بلوط، به جنبه‌های مختلف زندگی، آیین‌ها، نواها، رسوم، معیشت و پوشش مردمان این استان پرداخته است. این فیلم به عنوان یکی از مهم‌ترین مستندهای مردم‌نگارانه ایران شناخته می‌شود و ظرفیت‌های فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد را به دنیا معرفی کرده است.

مستند «بلوط» به عنوان نخستین فیلم مستند مردم‌نگاری سینمای ایران محسوب می‌شود و همچنان اثری ماندگار و ارزشمند در حوزه انسان‌شناسی تصویری است.

برای مشاهده این مستند، می‌توانید به وب‌سایت آپارات مراجعه کنید.

جمعیت و ویژگی های اجتماعی

جمعیت

بر اساس آخرین سرشماری رسمی کشور (۱۳۹۵)، استان کهگیلویه و بویراحمد جمعیتی در حدود 713,052 نفر دارد.⁹ همچنین جالب است بدانید جمعیت کهگیلویه و بویراحمد بر پایه سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۸۵ بیش از ۶۳۴ هزار نفر بوده که ۵۲ درصد آن‌ در روستاها و ۴۸ درصد در شهرها سکونت داشتند. اما براساس سرشماری سال ۹۰ نفوس و مسکن در استان، این معادله برعکس شده و ۵۲ درصد جمعیت کهگیلویه وبویراحمد در شهرها و ۴۸ درصد در روستاها ساکن هستند که البته این روند همچنان در حال افزایش است.¹⁰

ویژگی های زبانی

مردم کهگیلویه و بویراحمد عمدتاً به گویش جنوبی زبان لری صحبت می‌کنند که برای لرهای بختیاری نیز قابل درک است و تا سواحل شمالی خلیج فارس گسترش دارد. به استناد کتاب «ممسنی در گذرگاه تاریخ»، مردم لرستان، ممسنی و دشتستان بوشهر از یک نژاد بوده و به یک زبان سخن می‌گویند. ساختار اجتماعی منطقه در گذشته عشایری بوده و باوجود تغییرات، وابستگی ایلی همچنان در جامعه شهری نیز اهمیت دارد. این استان پیش‌تر در قلمرو شش ایل بویراحمد، طیبی، بهمئی، دشمن زیاری و بابویی بوده است. گویش لری این منطقه، بازمانده‌ای از زبان ایرانیان قدیم محسوب می‌شود که کمتر تحت تأثیر زبان‌های بیگانه قرار گرفته است.

دین

مردم استان کهگیلویه و بویراحمد عمدتاً مسلمان و پیرو مذهب شیعه دوازده‌امامی هستند. اسلام از دیرباز در این منطقه نفوذ داشته و باورهای مذهبی نقش مهمی در فرهنگ، سنت‌ها و زندگی اجتماعی مردم ایفا می‌کند. همچنین، مراسم مذهبی مانند عزاداری‌های محرم و آیین‌های مذهبی دیگر با شکوه خاصی در این استان برگزار می‌شود.

ویژگی های قومی

مردم کهگیلویه و بویراحمد از نژاد آریایی هستند و پیش از آن، اقوام عیلامی در این منطقه زندگی می‌کردند. استان شامل شش ایل اصلی به نام‌های بویراحمد، بهمئی، طیبـی، دشمن‌زیاری، باشت و باوی، و چرام است که هرکدام به چندین طایفه تقسیم می‌شوند.¹²

جاذبه های گردشگری و فرهنگی

کهگیلویه و بویراحمد دارای ۲۱۷ گردشگاه زیارتی و تفرجگاهی است که گردشگران تابستانی می‌توانند از آن‌ها دیدن کنند. 18رودخانه کوچک و بزرگ، ۴۰ چشمه جوشان آب آشامیدنی و معدنی، ۱۷حلقه قنات، پنج آبشار، سه دریاچه، ۶۰ دره و تنگه، بوستان­ها و دشت‌های سرسبز، امامزاده‌ها، گنبدها، قلعه‌ها، کاروانسراها، مساجد، آب انبارها، آتشکده‌ها، پل‌ها و برج‌های تاریخی از دیگر نقاط گردشگری منطقه‌است.¹³ تعدادی از این گردشگاه ها را در اینجا مورد بررسی قرار دادیم:

آثار تاریخی و فرهنگی

بلادشاپور، بافت تاریخی شهر دهدشت در استان کهگیلویه و بویراحمد، یکی از مهم‌ترین آثار باستانی ایران است که بیشتر آثار آن مربوط به دوره صفویه می‌شود. این اثر ارزشمند دارای ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری فراوان است و می‌تواند به عنوان منبعی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه استفاده شود. کاروانسرای بلاد شاپور در غرب شهر و نزدیک به حمام کهیار و امامزاده‌ها قرار دارد و در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. این کاروانسرا با ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان و معماری جذابش، از آثار برجسته دوره صفویه و مقصدی مهم برای گردشگران تاریخی است.

دژ سلیمان، یکی از قلعه مهم و تسخیر ناپذیر اسماعیلیان در جنوب کشور بوده است که برای این قلعه، مقر و پایگاه سلیمان بن طاهر گناوه ای، رهبر فرقه قرامطه بوده که به این دلیل به دژ سلیمان معروف شده است.

دژ سلیمان گچساران از جاذبه های گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد می باشد این قلعه خارق العاده بر بلندای کوهی مرتفع در روستای سلیمان از توابع شهرستان گچساران  واقع شده است.

دژ سليمان در ۲۰ کيلومتری جنوب غرب گچساران و ارتفاعات کوهي با همين نام واقع شده است.

جاذبه های طبیعی

غار ده شیخ در منطقه پاتاوه استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه‌های طبیعی این استان است که به غار علی صدر شباهت دارد. این غار در ۳۵ کیلومتری شهر سی‌سخت و در روستای ده شیخ کشف شد و به دلیل ویژگی‌های خاص خود از جمله قندیل‌های زیبا، دالان‌های پیچیده و صدای چک چک آب، تبدیل به مقصد محبوب گردشگران شده است.

این غار که قدمت آن به حدود ۱۳۵ میلیون سال می‌رسد، در دوره دوم زمین‌شناسی شکل گرفته است. در داخل غار، استخوان‌ها و سفال‌هایی کشف شده که نشان‌دهنده استفاده انسان‌ها از این غار در گذشته است.

غار ده شیخ در سال ۱۳۹۶ ثبت ملی شد و تاکنون ۶ کیلومتر از آن کشف شده است. اطراف غار با جنگل‌های بلوط، دره‌های عمیق و رودخانه بشار، چشم‌اندازهای بی‌نظیری را ایجاد کرده که جذابیت این منطقه را دوچندان می‌کند.

آبشار یاسوج یکی از زیباترین آبشارهای ایران است که در ۲ کیلومتری شمال شهر یاسوج، استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. این آبشار با ارتفاع ۱۰ متر از چشمه‌های کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد و در منطقه‌ای با باغ‌های میوه، مراتع سرسبز و گل‌های رنگارنگ واقع شده است. بهترین زمان بازدید از این آبشار در فصول بهار، تابستان و پاییز است.

پارک اطراف آبشار دارای درختان زیبا و آب و هوای خنک است و با ایجاد استخرها، حوضچه‌ها و آبریزهای کوچک، مناظر طبیعی جذابی خلق شده است. برای دسترسی به آبشار باید حدود ۱۵۰ متر را از داخل تنگه عبور کرد.

آبشار تنگه تامرادی در ۴۵ کیلومتری غرب یاسوج و در مسیر جاده سپیدار واقع است. این منطقه دارای هفت آبشار با ارتفاعات بین ۱۰ تا ۵۰ متر و ده‌ها حوضچه آبی است.

فرهنگ و هنر استان کهگیلویه و بویراحمد

آداب و رسوم

یکی از آداب و رسوم زیبای این استان آیین کاسه بهره است.“کاسه بَهره” به معنای دادن بخشی از افطار به همسایه ها از سنت های رایج و ماندگار ماه مبارک رمضان در کهگیلویه و بویراحمد است؛ این آیین کهن در میان خانواده ها به ویژه جامعه عشایری و روستاییان همچنان پر رونق است. همسایه ها نیز اگر وضع مالی خوبی داشته باشند ظرف “کاسه بهره” را خالی برنمی گردانند و آن را از غذا یا خوراکی در دسترس خود پر می کنند.¹⁴

“شاهنامه‌خوانی” یکی از آیین‌های سنتی مردم کهگیلویه و بویراحمد است که در شب‌های زمستان در مناطق عشایری برگزار می‌شود. در این مراسم، مردان شاهنامه‌خوان اشعار حماسی شاهنامه را از حفظ می‌خوانند و تلاش می‌کنند تا شنونده را در فضای خیالی نبردهای شاهنامه قرار دهند. این آیین معمولاً با صرف چای آتشی و خوراکی‌هایی مانند مویز، انجیر و کلخنگ همراه است و به تقویت همدلی و ارتباط اجتماعی در میان مردم کمک می‌کند. بسیاری از شاهنامه‌خوانان بدون سواد خواندن و نوشتن هستند و این آیین به صورت شفاهی از نسل به نسل منتقل شده است. همچنین، در برخی مواقع، مشکلات و چالش‌های زندگی خانوادگی مطرح و درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود.¹⁵

مراسم های خاص 

چاله گرم كنون یا سفره پركنون از آیین های این استان در عید نوروز باستانی است. در این آیین كه در آخرین شب سال برگزار می‌شود، هر خانواده به نیت سالی پر خیر و بركت سفره خود را پر از نان تازه می‌كند و با طبخ غذاهای سنتی مانند شله ماش، شله عدس، شله بادام، شله كنجد چاله یا اجاق خود را گرم نگه می‌داشتند.

شب عید مردگان نیز از دیگر مراسم های استان است که در آخرین پنجشنبه سال برگزار می‌شود و مردم برای شادی روح مردگان خیرات تهیه و توزیع می‌كنند. غذای خیرات شب عید معمولاً متشكل از شیر، برنج و گیاه رازیانه موسوم به شیر برنج محلی است.

مراسم خاص دیگری هم در این استان رواج دارد که در آن، زنان روستایی، پیش از سیزده به در، سنگ‌های اطراف اجاق خود را بیرون می‌انداختند و مرغ یا گوسفندی را در آن ذبح می‌كردند و خونش را در اجاق می‌ریختند و سپس گوشت قربانی را بین خانواده‌ها تقسیم می‌كردند، این مراسم برای دفع بلا در طول سال انجام می‌شود.
این آئین به‌ تدریج با از بین رفتن اجاق‌های سنتی محدود به قربانی و توزیع گوشت آن بین همسایگان شده است.¹⁶

صنایع دستی و سوغات و غذای محلی

آش دوغ، شله ماشكي (ماش)، شله بادامي، آش كارده، شله ليزك، آبگوشت، آش دنگو، نان بلوط و دمپخت گوشتي از جمله غذاهاي محلي در كهگيلويه و بويراحمد است. همینطور غذاهایی که در قسمت های قبل نام بردیم مثل شله عدس و شله بادام که در مراسم چاله گرم کنون میپزند.

همچنین خوراكي‌هايي مانند گردو، مويز، كشك، قره قورت، روغن حيواني، عسل، گياهان دارويي و خوراكي خشك شده مانند چويل، كرفس، قارچ كوهي، بيلهر، كنگر و كارده از مهمترين سوغاتي‌هاي بومي محلي كهگيلويه و بويراحمد است.

دست بافته‌ها و صنايع دستي مانند مهلو و ميخك كه به صورت دستبند، گردنبند، انگشتر، گليم‌هايي كه به صورت تابلو فرش تهيه مي‌شود، سبدهايي كه به صورت حصيري در اندازه‌هاي مختلف تهيه مي‌شود از ديگر سوغاتي‌هاي اين استان است.¹⁷

اقتصاد و صنایع اصلی

استان کهگیلویه و بویراحمد با توجه به موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی خود، نقش مهمی در اقتصاد منطقه ای و ملی ایفا می کند که با این حال همچنان این استان جز استان های محروم با خدمات رسانی پایین محسوب میشود. طبق آمار حساب های منطقه ای سال 1400 از مرکز آمار ایران، این استان سهمی معادل 1.7 درصد از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور دارد و در رتبه 17 بین استان های کشور قرار دارد. در این راستا، بخش های مختلف اقتصادی استان به شرح زیر توزیع شده است:

معدن(70 درصد):

استان کهگیلویه و بویراحمد دارای ۸۲ پروانه بهره‌برداری معدن است که از این تعداد، ۴۵ معدن فعال هستند و بقیه معادن غیرفعال یا در حال تجهیز شدن هستند. ظرفیت استخراج اسمی سالانه این معادن بیش از پنج میلیون تن است، اما استخراج واقعی حدود ۲.۵ میلیون تن در سال می‌باشد. ارزش سرمایه‌گذاری در این معادن بیش از ۸۸۰ میلیارد ریال بوده و برای ۸۲۰ نفر اشتغال‌زایی ایجاد کرده است. عمده مواد معدنی استخراج‌شده شامل مواد اولیه سیمان، گچ، آهک، سنگ لاشه، مرمریت، بوکسیت، فسفات و سلستین است. ¹⁸

جالب است بدانید که معادن این استان را بیشتر به ثروتی نهفته در خاک و گنجی پنهان تشبیه میکنند که با اقتصاد مردم پیوند نخورده است. نرخ بیکاری در این استان در سال های اخیر بیش از ۱۰ درصد بوده است و این امر باعث شده است که بخشی از مردم این استان از فرصت‌های شغلی محروم شوند و با فقر و مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم کنند که این معادن میتوانند فرصت های خوبی برای این حل چالش بیکاری باشند.¹⁹

خدمات(15 درصد):

بخش خدمات نقش مهمی در اقتصاد استان کهگیلویه و بویراحمد ایفا می‌کند. توسعه حمل‌ونقل با بهبود جاده‌ها و فرودگاه یاسوج به رونق تجارت و گردشگری کمک می‌کند. گردشگری، به‌ویژه با وجود جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، منبع درآمدی برای استان است و باعث ایجاد اشتغال در حوزه‌های مرتبط می‌شود. آموزش نیز با پرورش نیروی کار ماهر به رشد اقتصادی کمک می‌کند، درحالی‌که سرمایه‌گذاری در بهداشت و درمان موجب بهبود کیفیت زندگی و افزایش بهره‌وری نیروی انسانی می‌شود.

صنعت(5 درصد):

استان کهگیلویه و بویراحمد در حوزه صنعت شاهد فعالیت‌های متنوعی است. از جمله پروژه‌های مهم صنعتی در این استان می‌توان به پتروشیمی گچساران با پیشرفت ۹۴ درصدی و پتروشیمی دهدشت با پیشرفت ۴۳ درصدی اشاره کرد. همچنین، کارخانه قند یاسوج با پیشرفت بیش از ۸۰ درصد و کارخانه هربی فارمر (گیاهان دارویی) با پیشرفت حدود ۹۰ درصد در حال توسعه هستند. با این حال، برخی صنایع استان با چالش‌هایی مواجه بوده و نیازمند توجه ویژه برای بهره‌برداری کامل هستند.²⁰

ساختمان(5 درصد):

در استان کهگیلویه و بویراحمد، بخش ساختمان و پروژه‌های عمرانی نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا می‌کنند. به مناسبت دهه فجر سال جاری، ۱۳۲ پروژه عمرانی با اعتباری بالغ بر ۴۸۸ میلیارد تومان در شهرستان کهگیلویه افتتاح شد و ۴۱ پروژه دیگر با اعتبار ۱۱۵ میلیارد تومان کلنگ‌زنی گردید که مجموعاً ۱۷۳ پروژه با اعتباری بیش از ۶۰۳ میلیارد تومان را شامل می‌شود.²¹

کشاورزی(5 درصد):

برخورداري از آب و هواي مساعد و خاك حاصلخيز و برخورداري از دو نوع آب و هواي سردسيري و گرمسيري باعث شده است تا كهگيلويه و بويراحمد به عنوان يكي از قطب هاي توليد محصولات كشاورزي و باغي در كشور باشد و شرایط مطلوبی برای توليد محصولات باغي و كشاورزي داشته باشد.

این استان از بهترین تولیدکنندگان گردو، انگور، مرکبات و گیاهان دارویی است.²²

صنایع و تولیدات اصلی استان

بخش کشاورزی

استان کهگیلویه و بویراحمد با ۲۷۰ هزار هکتار زمین کشاورزی، سالانه ۹۷۲ هزار تن محصول تولید می‌کند که شامل بیش از ۲۸۰ هزار تن میوه، ۱۹۰ هزار تن گندم و ۶۰ هزار تن جو است. گندم، میوه‌های تابستانی، مرکبات، انگور، عسل، گردو و محصولات دامی از تولیدات مهم این استان بوده و بخشی از آن به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.²³

بخش صنعت

به طور خلاصه استان کهگیلویه و بویراحمد دارای چندین واحد صنعتی مهم است که نقش بسزایی در اقتصاد منطقه دارند. کارخانه سیمان مارگون، با تولید ۱۰۰ هزار تن سیمان و اشتغال ۱۷۶ نفر، بزرگ‌ترین واحد صنعتی استان محسوب می‌شود و تأثیرات مثبتی همچون کاهش محرومیت و افزایش صادرات داشته است. شرکت طبیعت زنده (سینره) با تولید ۳۵۰۰ تن محصولات آرایشی و بهداشتی و کارخانه نماسازان مروارید با تولید ۳۰۰ هزار تن آجر سفال از دیگر صنایع مهم استان هستند. همچنین، کارخانه سیمان یاسوج با ظرفیت ۳۰۰ هزار تن و ۱۸۷ نفر اشتغال در منطقه دشت روم فعالیت دارد.

بخش خدمات (تجارت و بازرگانی و حمل و نقل)

در این بخش، استان کهگیلویه و بویراحمد با چالش های فراوانی روبرو است که به تازگی فرصت هایی برای حل آنها در حال ایجاد است:

چالش‌ها:

• زیرساخت‌های ناکافی: این استان فاقد آزادراه است و از کمبود بزرگراه‌ها و جاده‌های استاندارد رنج می‌برد، که مانعی برای توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. در نتیجه این نواقص در زیرساخت های حمل و نقل، دسترسی به بازارهای داخلی و خارجی را محدود شده است.²⁴
• حمل‌ونقل عمومی ضعیف: این ضعف به خصوص در پرجمعیت ترین شهر این استان، شهر یاسوج دیده میشود. این شهر با کمبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی مواجه است که مشکلاتی برای شهروندان ایجاد کرده است.²⁵
• کمبود سرمایه‌گذاری: محدودیت سرمایه‌گذاری به دلیل نبود مشوق‌های جذاب و امکانات مناسب، مانع توسعه بازرگانی استان شده است.

فرصت‌ها:

• توسعه راه‌های ارتباطی: با تکمیل و بهبود جاده‌ها، امکان افزایش تجارت، جذب سرمایه‌گذاری و رونق گردشگری فراهم می‌شود.
• ظرفیت‌های بومی: استان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و امکانات منحصر به فرد، در مسیر صادرات گام‌های بلندی برداشته است.
• افزایش صادرات غیرنفتی: در سال‌های اخیر، صادرات غیرنفتی استان افزایش یافته که نشان‌دهنده پتانسیل بالای بازرگانی است.²⁶

بازار املاک و مستغلات استان کهگیلویه و بویراحمد

مناطق پرتقاضا: شهر یاسوج، مرکز استان، به دلیل موقعیت جغرافیایی و امکانات شهری، یکی از مناطق پرتقاضا برای خرید و فروش املاک محسوب می‌شود. همچنین، شهرستان‌های گچساران و دهدشت نیز به دلیل توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های صنعتی، جذابیت بالایی برای سرمایه‌گذاران این استان دارند.

سطح قیمت‌ها: سطح قیمت املاک در استان متغیر است و به عواملی مانند موقعیت ملک، نزدیکی به مراکز شهری و امکانات موجود بستگی دارد. به‌عنوان مثال، در شهر یاسوج، مرکز استان، میانگین قیمت هر متر مربع آپارتمان در اسفند ۱۴۰۳ حدود 32میلیون تومان برآورد شده است. این قیمت‌ها بسته به موقعیت، امکانات و شرایط ملک متغیر است.²⁷

در شهرهای دیگر استان، مانند دهدشت و دوگنبدان، نیز املاک با قیمت‌ها و ویژگی‌های متنوعی عرضه می‌شوند. به عنوان مثال، زمینی ۲۰۰ متری در نزدیکی فلکه فرودگاه دوگنبدان با قیمت توافقی برای فروش ارائه شده است.²⁸

نوع ساخت‌وساز غالب: در مناطق شهری استان، ساخت‌وسازهای مسکونی عمدتاً به صورت آپارتمان‌های چند طبقه و مجتمع‌های مسکونی صورت می‌گیرد. در مناطق روستایی و حاشیه‌ای، خانه‌های ویلایی و سنتی با استفاده از مصالح محلی همچنان رایج است. همچنین، پروژه‌های نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده در برخی مناطق در حال اجراست.

چالش ها و فرصت های املاک و مستغلات استان کهگیلویه و بویراحمد

چالش ها:

در یک قرن پیش به دلیل زندگی کوچ نشینی، سیاه چادرهای بافته شده از موی بز، سقف خانه اغلب مردم این استان بوده اما در قرن اخیر ا رشد جمعیت و سیل مهاجرت، نیاز به مسکن در استان بیشتر و از طرفی هزینه بالای ساخت مسکن، گرانی و اجاره بهای بالا موجب بنای هزاران واحد مسکونی غیر اصولی در حاشیه شهرهای استان شد. با اینکه وجود این واحدهای مسکونی غیراصولی موجب ایجاد چالش های جدیی در آینده میشود اما از طرفی حاشیه نشینی در این استان هم چالشی جدا محسوب میشود.

همچنین در این استان تعداد زیادی بافت فرسوده وجود دارد که مشکلاتی را با خود به وجود آورده است. این بافت های فرسوده نه تنها مانع خدمات دهی مناسب دولت به مردم شده بلکه هزینه خدمات دولتی را بالا برده است.²⁹

فرصت ها:

همانطور که اشاره شد قبلتر، در سالهای اخیر با رشد جمعیت و سیل مهاجرت تقاضای مسکن در این استان به شدت افزایش پیدا کرده است که این موضوع فرصت مناسبی برای سرمایه گزاران ایجاد کرده است.

پروژه‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری

فرصت‌های سرمایه‌گذاری:

کهگیلویه و بویراحمد با داشتن یک میلیون و ۵۰۰هزار هکتار جنگل و مرتع،۱۰درصد روان آب های کشور، ۲۰درصد از منابع نفت ایران سرشار از ظرفیت ها و استعدادهای متعدد در ابعاد مختلف است؛در عین حال دارای محرومیت های عمیق و تاریخی زیادی است که کم توجهی و بی مهری به امر سرمایه گذاری از جمله حلقه های مفقوده توسعه نیافتگی این استان محسوب می شود.

این استان در حوزه گیاهان دارویی، بخش شیلات و آبزی پروری، گردشگری، صنایع نفت و گاز و مشتقات میوه بلوط ظرفیت خوبی برای سرمایه گذاری دارد.

پروژه های توسعه ای:

استان کهگیلویه و بویراحمد در راستای توسعه اقتصادی، پروژه‌های متعددی را در حوزه‌های مختلف آغاز کرده است. ارزش ریالی این طرح‌ها بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد ریال است. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به کارخانه سیمان مارگون با ظرفیت تولید ۱۰۰ هزار تن سیمان خاکستری و اشتغال‌زایی برای ۱۷۶ نفر اشاره کرد. همچنین، کارخانه سیمان یاسوج با ظرفیت ۳۰۰ هزار تن و اشتغال برای ۱۸۷ نفر، و کارخانه آجر و سفال دهدشت نیز از جمله طرح‌های مهم صنعتی در استان هستند. در بخش زیرساختی نیز، پروژه‌های راه‌سازی با اختصاص ۳۷۰ میلیارد ریال برای چهار پروژه در حال اجرا است. ³⁰

نتیجه‌گیری و چشم‌انداز آینده استان کهگیلویه و بویراحمد

اقتصادی: توسعه معادن، سرمایه‌گذاری در صنایع بزرگ و تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل می‌تواند آینده‌ای پویا برای استان کهگیلویه و بویراحمد رقم بزند. علاوه بر این، گسترش فعالیت‌های صنعتی و تقویت بخش کشاورزی و دامپروری می‌تواند به رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر کمک کند.

اجتماعی: با بهبود زیرساخت‌های آموزشی و بهداشتی، افزایش فرصت‌های شغلی و توسعه خدمات رفاهی، کیفیت زندگی در این استان بهبود خواهد یافت. توجه به تقویت مهارت‌های فنی و حرفه‌ای برای نیروی کار بومی می‌تواند در کاهش بیکاری و ارتقای سطح اجتماعی و اقتصادی استان موثر باشد.

فرهنگی: حفظ و تقویت آیین‌های سنتی و بومی، همراه با توسعه گردشگری پایدار، می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی استان کمک کند و صنعت گردشگری را رونق دهد. جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این استان می‌تواند با حمایت از گردشگری، فرصت‌های اقتصادی جدیدی ایجاد کند.

کهگیلویه و بویراحمد به‌عنوان استانی با ظرفیت‌های طبیعی و اقتصادی فراوان، با توجه به پتانسیل‌های موجود در معادن، کشاورزی، صنعت و گردشگری، می‌تواند به یکی از قطب‌های اقتصادی و فرهنگی جنوب کشور تبدیل شود.

1. تاریخچه مختصر کهگیلویه و بویراحمد- وبسایت جامع اطلاعات استانی ↩︎
2. ناهمواری های کهگیلویه و بویراحمد- ویکی پدیا ↩︎
3. پوشش گیاهی منطقه دنا در کهگیلویه و بویراحمد- persia planet ↩︎
4. تالاب ها و حیات وحش کهگیلویه و بویراحمد- itto ↩︎
5. آب های کهگیلویه و بویراحمد- itto ↩︎
6. اقلیم آب و هوایی کهگیلویه و بویراحمد- باشگاه خبرنگاران جوان ↩︎
7. سجاد رزمجو- ایسنا ↩︎
8. محمد بهمن بیگی- فریاد جنوب ↩︎
9. جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد- مرکز آمار ایران ↩︎
10. جمعیت شهرنشین و روستانشین استان کهگیلویه و بویراحمد- خبرگزاری مهر ↩︎
11. محرومیت عشایر کهگیلویه و بویراحمد از برق- خبرگزاری مهر ↩︎
12. ویژگی های قومی استان کهگیلویه و بویراحمد- اطلس فرهنگی ایران ↩︎
13. جاذبه های گردشگری استان-پارک علم و فناوری استان ↩︎
14. کاسه بهره- ایرنا ↩︎
15. شاهنامه خوانی در کهگیلویه و بویراحمد- ایرنا ↩︎
16. مراسم های خاص کهگیلویه و بویراحمد- ایرنا ↩︎
17. غذا و سوغات و صنایع دستی استان- ایرنا ↩︎
18. معادن استان-ایرنا ↩︎
19. نرخ بیکاری استان-ایرنا ↩︎
20. صنعت استان-ایرنا ↩︎
21. اقتصاد استان در زمینه ساختمان-ایرنا ↩︎
22. کشاورزی در استان کهگیلویه و بویراحمد-رسان آب ↩︎
23. میزان تولید محصولات کشاورزی در استان- رسان آب ↩︎
24. زیرساخت ناکافی استان- ایرنا ↩︎
25. حمل و نقل عمومی ضعیف استان-تین نیوز ↩︎
26. فرصت های بخش بازرگانی و حمل و نقل استان- تین نیوز ↩︎
27. سطح قیمت های ملک در یاسوج-آریامرز ↩︎
28. سطح قیمت های ملک در شهرستان های دیگر استان-دیوار ↩︎
29. چالش های بازار املاک استان-خبرگزاری مهر ↩︎
30. پروژه های توسعه ای استان-ایرنا و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای ↩︎