ماهواره استارلینک: اینترنت ماهواره‌ای، در دسترس همه مردم دنیا

علی نظامی
علم، فضا و جهان هستی
1404/01/19

مقدمه و معرفی پروژه استارلینک

ماهواره استارلینک، پروژه ای بلندپروازانه از شرکت اسپیس ایکس (spacex) به رهبری ایلان ماسک (نام کامل: Elon Reeve Musk)، در حال تغییر چهره دنیای ارتباطات است. در دنیایی که فناوری با سرعتی سرسام آور پیش می رود و زندگی انسان ها بیش از هر زمان دیگری به اینترنت وابسته شده، دسترسی به شبکه جهانی همچنان برای میلیون ها نفر در مناطق دورافتاده یک چالش جدی است. اما آیا می توان این محدودیت را برای همیشه از میان برداشت؟

تصور کنید در دل یک بیابان، بر فراز قله ای دورافتاده یا در میان جنگلی انبوه هستید، بدون هیچ برج مخابراتی در نزدیکی تان، اما همچنان اینترنتی پرسرعت و پایدار در اختیار دارید. این همان وعده ای است که استارلینک به جهان داده است. این پروژه با استقرار هزاران ماهواره کوچک در مدار پایین زمین (LEO)، در حال ساخت شبکه ای جهانی است که نه تنها کاربران شهری، بلکه افرادی که در دورافتاده ترین نقاط زندگی می کنند نیز بتوانند از اینترنت بهره ببرند.

اما این فناوری چگونه کار می کند؟ آیا استا‌رلینک می تواند جایگزین سرویس های اینترنت سنتی شود؟ و مهم تر از همه، آینده اینترنت با گسترش این پروژه چگونه خواهد بود؟

تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با جزئیات بیشتری از استا‌رلینک آشنا شوید!

تاریخچه استارلینک

داستان استا‌رلینک، سفری جسورانه به سوی آینده ای متصل تر است. ایده ای که در ابتدا شاید بلندپروازانه به نظر می رسید، امروزه به یکی از مهم ترین تحولات صنعت ارتباطات تبدیل شده است. اما این پروژه چگونه آغاز شد؟ چرا استا‌رلینک به وجود آمد و چه عواملی باعث شدند که در نهایت به واقعیت تبدیل شود؟

ایده اولیه: چرا استارلینک؟

در اوایل دهه ۲۰۱۰، جهان به سمت دیجیتالی شدن سریع پیش می رفت، اما هنوز میلیاردها نفر در سراسر کره زمین از دسترسی به اینترنت پرسرعت محروم بودند. بسیاری از مناطق روستایی و دورافتاده به دلیل نبود زیرساخت های مخابراتی، یا هزینه های بالای توسعه شبکه های زمینی، عملاً از دنیای آنلاین جدا مانده بودند. همین مسئله باعث شد که ایلان ماسک و تیم اسپیس ایکس به دنبال راه حلی متفاوت باشند؛ راه حلی که بتواند اینترنت را از فضای خارج از زمین در اختیار کاربران قرار دهد.

استارلینک بر پایه این سؤال کلیدی شکل گرفت: “چرا اینترنت نباید یک منبع جهانی و همیشه در دسترس برای همه باشد؟” این ایده، زمینه ساز توسعه یک شبکه ماهواره ای شد که بتواند بدون وابستگی به زیرساخت های زمینی، ارتباط اینترنتی را برای کاربران در هر نقطه از جهان فراهم کند.

چرا ایلان ماسک در این برهه از تاریخ چنین تصمیمی گرفت؟

چندین دهه بود که ایده اینترنت ماهواره ای وجود داشت، اما دو عامل مهم باعث شدند که استارلینک در زمان مناسبی به واقعیت تبدیل شود:

کاهش هزینه های پرتاب راکت ها: یکی از بزرگ ترین موانع در راه اندازی شبکه های ماهواره ای، هزینه های بالای ارسال ماهواره ها به مدار زمین بود. اما با معرفی راکت های قابل بازیابی مانند فالکن ۹ توسط اسپیس ایکس، این هزینه ها به طرز چشمگیری کاهش یافت. اکنون، امکان پرتاب صدها ماهواره با هزینه ای کمتر از گذشته فراهم شده بود.
نیاز روزافزون به اینترنت پرسرعت: با گسترش دیجیتالی شدن زندگی روزمره، وابستگی جوامع به اینترنت افزایش یافت. از آموزش آنلاین گرفته تا مشاغل دورکاری و حتی خدمات پزشکی از راه دور، همگی به اینترنت پرسرعت و پایدار نیاز دارند. اما زیرساخت های سنتی در بسیاری از نقاط دنیا قادر به تأمین این نیاز نبودند. استارلینک پاسخی به این چالش محسوب می شد.

آغاز رسمی پروژه استارلینک

در سال ۲۰۱۵، اسپیس ایکس به طور رسمی پروژه استارلینک را معرفی کرد و اعلام نمود که هدف آن، ایجاد یک شبکه جهانی از ماهواره های مخابراتی است که بتواند دسترسی به اینترنت را در سراسر جهان ممکن کند. در آن زمان، این ایده یک انقلاب بزرگ به حساب می آمد: مجموعه ای از هزاران ماهواره کوچک که در مدار پایین زمین (LEO) قرار می گیرند و ارتباطی پرسرعت و کم تأخیر را فراهم می کنند. این پروژه، آغاز راهی بود که در نهایت به یکی از بزرگ ترین تحولات دنیای ارتباطات منجر شد. اما مسیر توسعه استارلینک چگونه پیش رفت و چه موانعی پیش روی آن قرار داشت؟

فناوری پشت استارلینک چطور کار می کند؟

مدارهای LEO (مدارهای پایین زمینی) و تفاوت آن ها با اینترنت ماهواره ای سنتی

استارلینک از مدارهای پایین زمینی (LEO – Low Earth Orbit) برای قرار دادن ماهواره های خود استفاده می کند. این ماهواره ها در ارتفاعاتی بین ۳۰۰ تا ۵۵۰ کیلومتر از سطح زمین قرار دارند، در حالی که ماهواره های مخابراتی سنتی معمولاً در مدارهای بلندتر (GEO – Geostationary Earth Orbit) به ارتفاع حدود ۳۶,۰۰۰ کیلومتر قرار دارند .

تفاوت اصلی بین استا‌رلینک و اینترنت ماهواره ای سنتی، مسافتی است که سیگنال باید طی کند. در ماهواره های GEO، سیگنال باید مسافت طولانی را بین زمین و ماهواره حرکت دهد، که منجر به تاخیر (latency) بالایی می شود. اما در مدار LEO، این مسافت کاهش می یابد و در نتیجه، تأخیر به صورت قابل توجهی کاهش می یابد. این ویژگی به استارلینک اجازه می دهد تا خدمات اینترنتی با سرعت های تا ۳۰۰ مگابیت در ثانیه و تاخیر کمتر از ۲۰ میلی ثانیه ارائه دهد .

آنتن های فازی (Phased Array Antennas) و نقش آن ها در افزایش سرعت و کاهش تأخیر

استارلینک از آنتن های آرایه فازی (Phased Array Antennas) برای مدیریت ارتباطات استفاده می کند. این نوع آنتن ها قادرند به صورت دینامیک جهت سیگنال خود را تغییر دهند و بدون نیاز به حرکت مکانیکی، سیگنال را به ماهواره های مختلف هدایت کنند. این ویژگی به استا‌رلینک اجازه می دهد تا حتی در شرایط آب و هوایی نامساعد، عملکرد خود را حفظ کند .

آنتن های فازی بهینه سازی شده برای کاهش تداخل و افزایش سرعت انتقال داده ها هستند. این آنتن ها به طور مستقیم با ماهواره ها ارتباط برقرار می کنند و سیگنال را به صورت پردازشی و دقیق مدیریت می کنند. بهره گیری از این فناوری، به کاهش تأخیر و افزایش ظرفیت شبکه کمک می کند.

لینک های لیزری بین ماهواره ای (Inter-satellite Laser Links)

یکی دیگر از ویژگی های نوآورانه استارلینک، استفاده از لینک های لیزری بین ماهواره ها (Inter-satellite Laser Links) است. این فناوری به ماهواره ها اجازه می دهد تا به صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و نیاز به عبور از ایستگاه های زمینی را کاهش دهند. لینک های لیزری به صورت بی سیم عمل می کنند و داده ها را با سرعت بسیار بالا منتقل می کنند .

این روش نه تنها سرعت انتقال داده ها را افزایش می دهد، بلکه از طریق کاهش تعداد ایستگاه های زمینی، هزینه های عملیاتی را نیز کاهش می دهد. لینک های لیزری به ویژه در مناطق دورافتاده و بدون زیرساخت های زمینی، نقش مهمی ایفا می کنند.

با ترکیب این فناوری ها، استارلینک به یک سیستم اینترنتی پیشرفته تبدیل شده است که قادر به پوشش جهانی و ارائه خدمات با کیفیت بالا است. این پروژه نشان می دهد که چگونه ترکیب مدارهای LEO، آنتن های فازی، و لینک های لیزری می تواند مرزهای دسترسی به اینترنت را گسترش دهد.

استارلینک چه مزایایی دارد؟

پوشش جهانی: یکی از مهم ترین ویژگی های استارلینک، توانایت پوشش جهانی آن است. این پروژه قصد دارد به تمام نقاط کره زمین، حتی مناطق دورافتاده و بدون زیرساخت اینترنتی، دسترسی به اینترنت سرعت بالا را فراهم کند. با قرار دادن هزاران ماهواره در مدار پایین زمین (LEO)، استا‌رلینک قادر است خدمات خود را به مناطقی ارائه دهد که قبلاً از دسترسی به شبکه های سنتی محروم بودند .این ویژگی، استارلینک را به یکی از پیشگامان حذف فجوعه دیجیتال تبدیل کرده است.

سرعت و تأخیر کم: استا‌رلینک با استفاده از ماهواره هایی که در مدار پایین زمین قرار دارند، توانسته است تاخیر (latency) را به حداقل برساند. برخلاف اینترنت ماهواره ای سنتی که از مدارهای بلندتر (GEO) استفاده می کند و تاخیر بالایی دارد، استارلینک تأخیری بین ۲۰ تا ۴۰ میلی ثانیه ارائه می دهد، که این عدد قابل مقایسه با شبکه های فیبر نوری است .
علاوه بر این، سرعت دانلود استا‌رلینکمعمولاً در محدوده ۱۰۰ تا ۳۰۰ مگابیت بر ثانیه قرار دارد، که این موضوع آن را به یک سیستم اینترنتی با عملکرد عالی تبدیل می کند . این ویژگی ها به ویژه برای کاربرانی که به سرعت بالا و تأخیر کم نیاز دارند، مانند بازیکنان آنلاین و کاربران تجارت الکترونیکی، بسیار مفید است.

کمک به کشورها و مناطقی با زیرساخت ضعیف اینترنت: استارلینک نقش مهمی در کاهش شکاف دیجیتال بین کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه ایفا می کند. مناطقی که زیرساخت های اینترنتی ضعیف یا غیر موجود هستند، می توانند از طریق استا‌رلینک به اینترنت سرعت بالا دسترسی پیدا کنند. این فرصت های جدیدی برای آموزش، بهداشت، و ارتباطات در این مناطق ایجاد می کند .
به عنوان مثال، در مناطق کوهستانی، بیابانی یا جنگلی که نصب کابل های فیبر نوری امکان پذیر نیست، استا‌رلینک یک راه حل مناسب فراهم می کند. این موضوع به توسعه اقتصادی و اجتماعی این مناطق کمک می کند.

نقش در مأموریت های فضایی آینده : استارلینک نه تنها برای زمین طراحی شده است، بلکه می تواند در مأموریت های فضایی آینده نیز نقشی کلیدی ایفا کند. الون ماسک و اسپیس ایکس برنامه ریزی کرده اند که این فناوری را برای مأموریت های فضایی، مانند ارسال انسان ها به مریخ، استفاده کنند. در آینده، استا‌رلینک می تواند به یک شبکه ارتباطی برای سکونت گاه های انسانی روی مریخ تبدیل شود . علاوه بر این، استارلینک می تواند به مأموریت های علمی و تحقیقاتی در فضا، مانند مشاهده ستارگان یا بررسی سیارات دیگر، کمک کند. این موضوع نشان می دهد که استارلینک فراتر از یک سیستم اینترنتی، به یک ابزار برای توسعه فناوری فضایی تبدیل شده است.

استارلینک در ایران

ماهواره استارلینک: اینترنت ماهواره‌ای، در دسترس همه مردم دنیا

چرا در ایران دسترسی رسمی به اینترنت ماهواره ای وجود ندارد؟

طبق قوانین بین المللی، استارلینک نیازمند دریافت مجوز فعالیت از دولت های مختلف، از جمله دولت ایران، برای ارائه خدمات خود است، که تا کنون این مجوز صادر نشده است. علاوه بر این، تحریم های بین المللی اعمال شده توسط دولت آمریکا نیز مانع از ارائه رسمی خدمات استارلینک به کاربران ایرانی شده است. استارلینک، به عنوان یک شرکت آمریکایی، ملزم به رعایت این تحریم ها است و همین موضوع باعث شده که دسترسی رسمی به خدمات آن در ایران با محدودیت های جدی مواجه باشد.

آیا کاربران ایرانی توانسته اند از استارلینک استفاده کنند؟

با وجود محدودیت های رسمی، گزارش هایی نشان می دهد که کاربران ایرانی به روش های مختلفی توانسته اند از استا‌رلینک استفاده کنند. برخی منابع ادعا می کنند که حدود ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار کاربر در ایران به صورت غیررسمی از اینترنت ماهواره ای استارلینک استفاده می کنند.(منبع) این کاربران معمولاً از طریق بازار سیاه یا تهیه تجهیزات استا‌ر‌لینک از منابع خارجی، به اینترنت ماهواره ای دسترسی پیدا کرده اند. با این حال، این روش ها با مسائل قانونی و فنی مواجه هستند و ممکن است به تبعیض هایی منجر شوند.

تأثیرات احتمالی استارلینک در ایران

استارلینک می تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی اجتماعی و اقتصادی ایران داشته باشد. یکی از مهم ترین ویژگی های این سیستم، دسترسی آزاد به اینترنت بدون فیلترینگ است که می تواند به آزادی اطلاعات و کاهش گسترش سانسور در ایران کمک کند.

با این حال، استفاده از استار‌لینک همراه با چالش های فنی و امنیتی است. از دید فنی، نصب و مدیریت تجهیزات استا‌رلینک برای کاربران عادی می تواند پیچیده باشد، به ویژه در مناطق دورافتاده. از دید امنیتی، نگرانی وجود دارد که اینترنت ماهواره ای ممکن است به عنوان ابزاری برای نظارت یا سوءاستفاده توسط سومین افراد استفاده شود.

موضع اسپیس ایکس و ایلان ماسک در قبال ایران

اسپیس ایکس و ایلان ماسک به طور رسمی هنوز هیچ بیانیه ای درباره وضعیت استارلینک در ایران ارائه نداده اند. با این حال، در سال ۲۰۲۲، وزارت خزانه داری آمریکا تحریم های مربوط به تکنولوژی های ارتباطی ایران را لغو کرد و به شرکت استا‌رلینک اجازه داد تا خدمات خود را به این کشور گسترش دهد .

این تصمیم نشان می دهد که اسپیس ایکس ممکن است در آینده نزدیک به دنبال راه حل هایی برای فراهم کردن دسترسی رسمی به استارلینک در ایران باشد، اما هنوز هیچ اعلام رسمی از جانب این شرکت صورت نگرفته است.

در کل، استا‌رلینک همچنان به عنوان یک رویا در ایران شناخته می شود، اما وجود کاربران غیررسمی و تاثیرات احتمالی آن بر آزادی اطلاعات نشان می دهد که این فناوری می تواند نقش مهمی در تغییر چهره ارتباطات در کشور عزیزمان ایفا کند.

چالش ها و انتقادات وارد بر استارلینک

آلودگی نوری و تأثیر بر تحقیقات نجومی
یکی از اصلی ترین انتقادات به سوی پروژه استا‌رلینک مربوط به آلودگی نوری است که باعث شده است ستاره شناسان در برابر مشکلات جدیدی قرار گیرند. ماهواره های استا‌رلینک، به دلیل انعکاس نور خورشید روی سطح آن ها، در شب به صورت خطوط درخشانی در آسمان دیده می شوند که می تواند مشاهدات تلسکوپی را تحت تأثیر قرار دهد و حتی داده های علمی حساس را بهم ریخته کند .این موضوع منجر به انتقادات زیادی از جانب جامعه ستاره شناسی شده است.

آلودگی نوری ماهواره های استارلینک — آلودگی نوری ماهواره های استا‌رلینک

ایجاد ترافیک فضایی و خطر برخورد ماهواره ها
با افزایش تعداد ماهواره ها در مدار زمین، خطر برخورد ماهواره ها و ایجاد ترافیک فضایی به عنوان یکی دیگر از چالش های استارلینک شناخته می شود. هرچه تعداد ماهواره ها در مدار زمین افزایش می یابد، احتمال برخورد آن ها با یکدیگر یا تولید تکه های آتش سوز فضا بالاتر می رود. این موضوع به عنوان یکی از مهم ترین نگرانی ها برای حفاظت از محیط فضایی شناخته می شود.

هزینه بالا و مشکلات دسترسی در برخی کشورها
هرچند استارلینک قدمی بزرگ در جهت کاهش فجوعه دیجیتال است، اما هزینه اولیه بالا و نیاز به برق پایدار برای اجرای سیستم، می تواند در مناطق محروم و دورافتاده به مشکلی تبدیل شود. علاوه بر این، برخی کشورها به دلیل نگرانی های اقتصادی و حقوقی، مقاومت می کنند تا خدمات استا‌رلینک را در کشور خود مجاز کنند. این مسئله می تواند به دسترسی کمتری در برخی مناطق منجر شود.

نگرانی های امنیتی و احتمال سوءاستفاده از داده ها
یکی دیگر از انتقادات وارد بر استا‌رلینک ، مرتبط با امنیت اطلاعات و احتمال سوءاستفاده از داده های کاربران است. با توجه به اینکه استا‌رلینک داده های زیادی از کاربران جمع آوری می کند، نگرانی وجود دارد که این اطلاعات ممکن است در برابر سوءاستفاده از سوی سومین افراد یا دولت ها آسیب پذیر باشد. علاوه بر این، نگرانی هایی نسبت به حکمرانی فضای مجازی و اختصاص امتیازات ماهواره ای به یک شرکت خصوصی وجود دارد .

رقبا و آینده ماهواره استارلینک

مقایسه با پروژه های مشابه (Telesat – Kuiper (آمازون) – OneWeb)

استارلینک در حال حاضر یکی از بزرگترین پروژه های اینترنت ماهواره ای است، اما دارای رقیبان قوی است که به دنبال گسترش شبکه خود هستند.

OneWeb: این شرکت دومین منظومه ماهواره ای بزرگ در مدار پایین زمین را در اختیار دارد و به عنوان بزرگ ترین رقیب استارلینک شناخته می شود OneWeb تمرکز خود را بر ارائه خدمات اینترنتی با کیفیت بالا به مناطق دورافتاده قرار داده است.
آمازون(Kuiper): آمازون نیز با پروژه Kuiper به رقابت با استا‌رلینک پرداخته است. اینترنت ماهواره ای آمازون قصد دارد اتصال پهن باند ماهواره ای را برای افرادی که از دسترسی به اینترنت محروم هستند، فراهم کند. اولین ماهواره های آزمایشی پروژه Kuiper در سال ۲۰۲۳ پرتاب شدند
Hoewel Telesat: این شرکت نیز در حال توسعه یک شبکه ماهواره ای برای ارائه خدمات اینترنتی است که می تواند با استارلینک و OneWeb رقابت کند.

مشاهده آنلاین ماهواره های استارلینک ( وب سایت Satellite Map)

(برای مشاهده تعداد و موقعیت ماهواره های استارلیک بصورت آنلاین و لحظه ای باید از نرم افزار های تغییر ip استفاده کنید!)

وب سایت Satellite Map یک نقشه تعاملی از مدار زمین است که موقعیت ماهواره های استارلینک را به صورت زنده نمایش می دهد. کاربران می توانند مکان دقیق ماهواره ها، مسیر حرکت، ارتفاع و سرعت آن ها را مشاهده کنند.

این وب سایت امکان فیلتر کردن صورت های فلکی مختلف را فراهم کرده و به کاربران اجازه می دهد زاویه دید را بین نمای زمین و فضا تغییر دهند. اطلاعات این نقشه از منابع معتبر مانند NORAD و CelesTrak دریافت می شود و به طور مداوم به روز می شود. به طور کلی، Satellite Map ابزاری قدرتمند برای ردیابی و بررسی وضعیت لحظه ای ماهواره های استارلینک و دیگر ماهواره های مدار زمین است.

برنامه های آینده اسپیس ایکس برای گسترش استارلینک

اسپیس ایکس برنامه ریزی کرده تا تعداد ماهواره های استارلینک را تا حدود ۴۲,۰۰۰ واحد افزایش دهد، که این عدد بسیار بیشتر از تعداد فعلی ماهواره ها، که حدود ۷,۰۰۰ ماهواره است، محسوب می شود . این گسترش به اسپیس ایکس اجازه می دهد تا پوشش جهانی خود را گسترش دهد و حتی در هواپیماها و کشتی ها نیز خدمات اینترنتی را ارائه دهد .

علاوه بر این، استارلینک در حال حاضر در حال بررسی فناوری های جدیدی است که می تواند عملکرد شبکه را بهبود بخشد، از جمله لینک های لیزری بین ماهواره ها و بهبود آنتن های زمینی برای کاهش هزینه ها و افزایش سرعت انتقال داده ها.

آیا اینترنت ماهواره ای می تواند جایگزین اینترنت فیبر نوری شود؟

اینترنت ماهواره ای مانند استارلینک و رقبای آن، در حال حاضر قادر به ارائه سرعت هایی شبیه به فیبر نوری است، اما با توجه به محدودیت های فنی و هزینه های عملیاتی، کاملاً جایگزین آن نمی شود. اینترنت ماهواره ای برای مناطقی که دسترسی به زیرساخت های فیبر نوری دارند، هنوز گزینه ای کمتر اقتصادی است. با این حال، در مناطق دورافتاده و بدون زیرساخت اینترنتی، اینترنت ماهواره ای یک گزینه بسیار قدرتمند است که می تواند شکاف دیجیتال را کاهش دهد .

بنابراین، در حال حاضر، اینترنت ماهواره ای بیشتر به عنوان یک تکمیل کننده برای شبکه های فیبر نوری در نظر گرفته می شود، نه جایگزین کامل آن. با این حال، با پیشرفت فناوری و کاهش هزینه ها، اینترنت ماهواره ای ممکن است در آینده نقش بیشتری در زندگی روزمره ما ایفا کند.

نتیجه گیری

استارلینک به عنوان یک پروژه انقلابی در حوزه ارتباطات فضایی، با قدم های بزرگی در جهت کاهش فجوعه دیجیتال و گسترش دسترسی به اینترنت سرعت بالا حرکت کرده است. با وجود نقاط قوت آشکاری مانند پوشش جهانی، سرعت بالا، و تأخیر کم، این پروژه با چالش های متعددی نیز روبرو است. آلودگی نوری، خطر برخورد ماهواره ها، هزینه بالا، و محدودیت های حقوقی در کشورهای مختلف از جمله مهم ترین موانع اجرای این پروژه هستند.

در حال حاضر، استا‌رلینک توانسته است خدمات خود را به مناطق دورافتاده و بدون زیرساخت اینترنتی ارائه دهد، اما هنوز به عنوان یک جایگزین کامل برای شبکه های فیبر نوری عمل نمی کند. علاوه بر این، مشکلات فنی و امنیتی نیز نقشی کلیدی در تعیین آینده این پروژه دارند.

آینده استارلینک به شدت به بهبود فناوری، کاهش هزینه ها، و رسیدگی به نگرانی های محیطی و حقوقی بستگی دارد. اگر این چالش ها حل شوند، استا‌رلینک می تواند به یکی از مهم ترین راه حل های ارتباطی تبدیل شود و زندگی میلیاردها نفر را در سراسر جهان تغییر دهد. با این حال، تحقق این رؤیا به همکاری بین المللی، مدیریت مؤثر منابع فضایی، و پذیرش این فناوری توسط جوامع مختلف بستگی دارد.

در نهایت، استارلینک نه تنها یک پروژه فناوری است، بلکه نمادی از توانایی انسان برای گسترش مرزهای دانش و ارتباط است. این پروژه، اگرچه هنوز در مرحله توسعه قرار دارد، اما پتانسیل قابل توجهی برای تغییر جهان ارتباطات دارد.

مطالعه بیشتر:

آیا از محتوای این مقاله راضی بودید؟

بلی 5 خیر 0

علی نظامی

من علی نظامی فارغ‌التحصیل رشته نقشه‌برداری در مقطع کارشناسی، نزدیک به 5 سال است که در این زمینه فعالیت دارم و علاقه‌مند به تجهیزات و فناوری‌های مرتبط با این حوزه هستم. همچنین به مباحث کیهان‌شناسی و اسرار جهان علاقه‌مندم و همواره در تلاش هستم تا در هر دو زمینه به دانش و تجربه بیشتری دست یابم.