استان چهارمحال و بختیاری: سرزمین چشمه‌ها و عشایر

معرفی کلی استان

تاریخچه مختصر استان چهارمحال و بختیاری

استان چهارمحال و بختیاری با پیشینه ای ۹۰۰۰ ساله، در گذشته تحت حکومت ایلامیان قرار داشت. در دوره های مختلف تاریخی، این منطقه محل سکونت اقوام بختیاری و از مراکز مهم عشایری بوده است. تا سال ۱۳۳۲ بخشی از استان اصفهان محسوب می شد و سپس به عنوان فرمانداری مستقل چهارمحال و بختیاری در تقسیمات کشوری ثبت شد. نام «چهارمحال» به چهار ناحیه لار، کیار، میزدج و گندمان اشاره دارد که از گذشته در این منطقه شناخته شده بودند.

موقعیت جغرافیایی و همسایگان استان چهارمحال و بختیاری

استان چهارمحال و بختیاری در بخش مرکزی رشته کوه های زاگرس واقع شده و از شمال و شرق با استان اصفهان، از شمال غرب با استان لرستان، از غرب با استان خوزستان و از جنوب با استان کهگیلویه و بویراحمد هم مرز است. این استان به دلیل قرارگیری در ارتفاعات زاگرس، دارای آب وهوایی سرد در زمستان و معتدل در تابستان است.

مرکز استان، شهرکرد، با ارتفاع ۲۱۵۰ متر از سطح دریا، بلندترین مرکز استان در ایران محسوب می شود و به همین دلیل به «بام ایران» شهرت دارد. این استان از طریق جاده های اصلی به استان های همجوار و مناطق مهم صنعتی و تجاری کشور دسترسی دارد. فاصله شهرکرد تا تهران حدود ۵۱۲ کیلومتر است و از طریق جاده های ارتباطی به مراکز اقتصادی مهم، از جمله اصفهان و خوزستان، متصل می شود.

تقسیم بندی شهری، حومه و روستایی

استان چهارمحال و بختیاری بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۱۲ شهرستان، ۲9 بخش، ۴۳ شهر و ۵6 دهستان است.

ردیف	شهر	شهرستان
1	اردل	اردل
2	کاج
3	دشتک
4	سرخون
5	بروجن	بروجن
6	فرادنبه
7	بلداجی
8	نقنه
9	گندمان
10	سفیددشت
11	بن	بن
12	وردنجان
13	یانچشمه
14	آلونی	خانمیرزا
15	سامان	سامان
16	هوره
17	شهرکرد	شهرکرد
18	هفشجان
19	شهرکیان
20	سورشجان
21	طاقانک
22	سودجان
23	نافچ
24	هارونی
25	فارسان	فارسان
26	جونقان
27	باباحیدر
28	پردنجان
29	گوجان
30	چلیچه
31	فیل آباد
32	فرخ‌شهر	فرخ شهر
33	مال‌خلیفه	فلارد
34	چلگرد	کوهرنگ
35	بازفت
36	صمصامی
37	شلمزار	کیار
38	گهرو
39	ناغان
40	دستنا
41	لردگان	لردگان
42	سردشت
43	منج

ویژگی های طبیعی

کوه ها: این استان به دلیل قرارگیری در رشته کوه های زاگرس، دارای ارتفاعات متعددی است که مهم ترین آن ها زردکوه با ارتفاع حدود ۴۲۲۱ متر است. این کوه یکی از بلندترین قلل زاگرس محسوب می شود.

دشت ها:

در میان ارتفاعات، دشت های متعددی نیز وجود دارد که از جمله آن ها می توان به دشت شهرکرد و دشت لردگان اشاره کرد. این دشت ها به دلیل خاک حاصلخیز و منابع آبی مناسب، برای کشاورزی و دامداری بسیار مناسب هستند.

رودخانه ها: استان چهارمحال و بختیاری به عنوان سرچشمه رودخانه های مهم کشور شناخته می شود. تعدادی از این رودخانه ها که از این استان سرچشمه می گیرند عبارت اند از: رود کارون، رودخانه کیار، رودخانه بختیاری، رودخانه ارمند لردگان و …

دریاچه ها: در این استان، دریاچه ها و تالاب های متعددی وجود دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به دریاچه شلمزار، تالاب گندمان و تالاب چغاخور اشاره کرد. این تالاب ها زیستگاه گونه های متنوعی از پرندگان مهاجر و بومی هستند و از نظر اکولوژیکی اهمیت بالایی دارند.

آب و هوا(اقلیم)

استان چهارمحال و بختیاری از نظر آب و هوایی متنوع است و تحت تأثیر جریان های جوی مدیترانه ای و کم فشار سودانی قرار دارد. بارش ها از مهر تا اردیبهشت ادامه دارد و در دی ماه به اوج خود می رسد. مناطق غربی استان پربارش ترین هستند و بارش ها در آن ها به 1600 میلی متر در سال می رسد. مناطق شرقی و شمال شرقی کم بارش ترین بخش ها هستند. دما در استان از حداقل 34 درجه زیر صفر در کوهرنگ تا 47 درجه سانتی گراد در لردگان متغیر است. بر اساس تقسیم بندی های کوپن، استان دارای اقلیم های معتدل سرد، نیمه مرطوب، و ارتفاعات است. منبع

معادن مهم استان چهارمحال و بختیاری

این استان بیشتر دارای معادن غیر فلزی است، اما برخی ذخایر فلزی نیز در آن وجود دارد:

• معادن غیر فلزی: سنگ های تزئینی (تراورتن، مرمر، مرمریت و گرانیت)، آهک، سیلیس، خاک نسوز، دولومیت، گچ، باریت و فلدسپات
• معادن فلزی: ذخایر محدود مس و آهن (اما تاکنون بهره برداری گسترده ای از این ذخایر انجام نشده است)

معرفی افراد مشهور و تاثیر گذار استان چهارمحال و بختیاری

دهقان سامانی: یکی از شاعران بنام ایران در دوره قاجاریه که می‌توان به دیوان اشعار او اشاره کرد که به شکرستان معروف است.

دکتر ابوالقاسم بختیار: پزشک و استاد دانشگاه که در بروجن متولد شد و در حوزه پزشکی خدمات ارزنده ای ارائه داد.

داراب افسر بختیاری: شاعر برجسته ای که از سن سی سالگی به شاعری پرداخت و به عنوان پدر شعر بختیاری شناخته می شود.

پژمان بختیاری: شاعر، مترجم و نویسنده سرشناس معاصر که آثار متعددی در زمینه ادبیات فارسی از خود به جای گذاشته است.

پیام دهکردی: بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر و کارگردان که در عرصه هنرهای نمایشی فعالیت دارد.

دکتر شاپور بختیار: آخرین نخست وزیر محمدرضا پهلوی که در تاریخ سیاسی ایران نقش مهمی داشت.

موسیقی محلی استان چهارمحال و بختیاری

موسیقی محلی استان چهارمحال و بختیاری به دو بخش اصلی تقسیم می شود: موسیقی بختیاری و موسیقی چهارمحالی. موسیقی چهارمحالی شامل موسیقی دهکرد و حومه و موسیقی ترکی زبانان استان است. منبع

نوازندگان محلی، که به آن ها «توشمال» گفته می شود، نقش مهمی در اجرای موسیقی بختیاری دارند. آن ها در مراسم عروسی، عزاداری و جشن ها شرکت کرده و با استفاده از سازهای ساده ای مانند کرنا، ساز و دهل به اجرای موسیقی می پردازند. منبع

فیلم مستند

برای تماشای مستندهای متعدد و آشنایی بیشتر با این استان، کافیست بر روی لینک زیر کلیک کنید.

تماشای مستند

جمعیت و ویژگی های اجتماعی استان چهارمحال و بختیاری

بر اساس آخرین اطلاعات سایت آمار در سال ۱۴۰۰، جمعیت استان چهارمحال و بختیاری حدود 1 میلیون نفر است که از این تعداد، 0.7 میلیون نفر در مناطق شهری و ۰.3 میلیون نفر در مناطق روستایی سکونت دارند.

ویژگی های قومی و فرهنگی

استان چهارمحال و بختیاری از تنوع قومی و زبانی بالایی برخوردار است. جمعیت این استان عمدتاً شامل اقوام بختیاری، فارس و ترک می باشد. بختیاری ها به گویش بختیاری، شاخه ای از زبان لری، صحبت می کنند.

زبان ها و گویش های رایج استان

لری بختیاری: گویش بختیاری که شاخه ای از زبان لری است، در بسیاری از شهرستان های استان مانند اردل، کوهرنگ، فارسان، لردگان و کیار رایج است. این گویش ریشه در زبان پهلوی دارد و نزدیکی آن با زبان پهلوی به قدری است که زبان شناسان آن دو را از هم جدا نمی دانند. منبع

فارسی با گویش چهارمحالی: در شهرهای شهرکرد، هفشجان، بروجن و فرخ شهر، مردم به فارسی با گویش محلی خود صحبت می کنند که به گویش چهارمحالی معروف است. این گویش با فارسی معیار تفاوت های آوایی و واژگانی دارد و برخی واژه ها و پسوندهای مختص به خود را داراست.

ترکی قشقایی: زبان ترکی نیز در برخی مناطق استان مانند سامان، بن، فرادنبه و شهرکیان رایج است. این زبان بیشتر از نوع ترکی قشقایی است و با زبان ترکی آذری متفاوت است. منبع

روند مهاجرت به استان و از آن

در سال های اخیر، استان چهارمحال و بختیاری با چالش های مهاجرتی متعددی مواجه بوده است. یکی از دلایل اصلی مهاجرت جوانان این استان، نرخ بالای بیکاری، به ویژه در میان زنان، است که آنان را به جستجوی فرصت های شغلی در استان های دیگر سوق می دهد. منبع

همچنین، کمبود زیرساخت ها در مناطق روستایی، موجب افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها شده است. این مهاجرت ها به رشد حاشیه نشینی در مناطق شهری استان منجر شده است.

جاذبه های گردشگری و فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری

آثار تاریخی و فرهنگی

۱. تپه اسکندری هفشجان: این تپه که در یک کیلومتری شهر هفشجان واقع شده، به عنوان کهن ترین و بزرگ ترین اثر ملی استان شناخته می شود. قدمت آن به ۹۰۰۰ سال پیش بازمی گردد و به عنوان یکی از نخستین سکونتگاه های دوره نوسنگی محسوب می گردد.

۲. قلعه چالشتر: در شش کیلومتری شهرکرد، شهر چالشتر قرار دارد که قلعه ای با قدمت حدود ۱۲۰ سال در آن واقع شده است. این قلعه، معروف به قلعه خدارحم خان، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه در دو طبقه بنا شده و ترکیبی از معماری ایرانی-اسلامی و اروپایی را به نمایش می گذارد.

۳. موزه و قلعه سردار اسعد بختیاری (قلعه جونقان): این قلعه تاریخی که به موزه تبدیل شده، یکی از برجسته ترین جاذبه های گردشگری استان است و نمایانگر بخش مهمی از تاریخ و فرهنگ بختیاری می باشد.

۴. مسجد جامع شهرکرد: یکی از بناهای تاریخی شهرکرد و استان چهارمحال و بختیاری که نشان دهنده هنر و معماری اسلامی در این منطقه است.

جاذبه های طبیعی

استان چهارمحال و بختیاری با جاذبه های طبیعی فراوان، مقصدی جذاب برای گردشگران است. دشت لاله های واژگون کوهرنگ، از بزرگ ترین دشت لاله های واژگون جهان، در بهار میزبان گردشگران است. غار یخی چما با قندیل های یخی خود، غار سراب با زیبایی خاص خود و آبشارهای شیخ علی خان، دره عشق و آتشگاه نیز از دیگر جاذبه های طبیعی استان هستند که با طبیعت بکر و مناظر زیبا، تجربه ای منحصر به فرد برای بازدیدکنندگان فراهم می کنند.

فرهنگ و هنر استان چهارمحال و بختیاری

در این استان، زبان های بختیاری، فارسی و ترکی رایج است. در مرکز استان و شهرهایی مانند هفشجان، بروجن و فرخ شهر، مردم به فارسی با لهجه خاص صحبت می کنند.

صنایع دستی استان

استان چهارمحال و بختیاری با فرهنگ عشایری و روستایی خود، دارای صنایع دستی متنوعی است که بازتابی از هنر و ذوق مردم این منطقه محسوب می شود. این صنایع در سه دسته شهری، روستایی و عشایری قرار می گیرند که بیشترین تنوع آن در بخش عشایری دیده می شود. از مهم ترین صنایع دستی این استان می توان به نمدمالی، چوقابافی، قالی و قالیچه، جاجیم و گلیم بافی، گیوه دوزی، نمکدان بافی و شیردنگ بافی اشاره کرد.

گردشگری

استان چهارمحال و بختیاری دارای هتل های متنوعی مانند هتل پارسیان شهرکرد و هتل بام بروجن است. از بهترین رستوران های استان می توان به رستوران قاشق نقره ای و رستوران شمال شهر اشاره کرد که با منوهای متنوع و فضای دلنشین، تجربه ای عالی از غذا خوردن را برای گردشگران به ارمغان می آورند.

استان چهارمحال و بختیاری دارای مراکز خرید متنوعی است. بازار بزرگ شهرکرد با عرضه سوغاتی ها و صنایع دستی، مجتمع تجاری میلاد با واحدهای تجاری مدرن، و پاساژ گلستان با فروشگاه های لباس و اکسسوری از جمله مراکز معروف این استان هستند. همچنین، بازارهای روزانه مانند یکشنبه بازار و پنجشنبه بازار فرصت خرید محصولات محلی و صنایع دستی را فراهم می کنند.

حمل و نقل و زیرساخت های استان چهارمحال و بختیاری

سیستم اتوبوس رانی برون شهری

سیستم اتوبوس رانی برون شهری استان چهارمحال و بختیاری به ویژه در شهرهایی مانند شهرکرد و بروجن فعال است و خدمات حمل و نقل بین شهری را با استفاده از اتوبوس های بین شهری ارائه می دهد. این سیستم نقش مهمی در ارتباطات استانی و ملی ایفا می کند.

راه آهن استان چهارمحال و بختیاری

استان چهارمحال و بختیاری در حال اجرای پروژه راه آهن به طول ۹۲ کیلومتر برای اتصال به شبکه ریلی کشور است. این پروژه شامل مسیر شهرکرد – سفیددشت – مبارکه می باشد. پیشرفت فیزیکی زیرسازی این پروژه حدود ۷۰ درصد و پیشرفت کلی آن حدود ۵۰ درصد گزارش شده است. با این حال، تکمیل پروژه نیازمند تأمین اعتبار حدود ۴ هزار میلیارد تومان است.

فرودگاه های استان

در حال حاضر، فرودگاه بین المللی شهدای شهرکرد تنها پرواز داخلی به مقصد تهران را ارائه می دهد. شرکت هواپیمایی ماهان از تهران به شهرکرد پرواز می کند.

اقتصاد و صنایع اصلی استان چهارمحال و بختیاری

وضعیت اقتصادی کلی استان

استان چهارمحال و بختیاری با برخورداری از منابع طبیعی در بخش های مختلف اقتصادی فعالیت دارد. بر اساس آمار حساب های منطقه ای سال ۱۴۰۰ مرکز آمار ایران، این استان با سهم 0.6 درصدی از تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور، در رتبه سی استان های ایران قرار دارد. بخش های مختلف اقتصادی استان به شرح زیر توزیع شده اند:

خدمات: این بخش با سهم 57درصدی شامل فعالیت هایی مانند تجارت، حمل ونقل، ارتباطات، بانکداری، بیمه، آموزش و بهداشت می شود. با توجه به موقعیت جغرافیایی استان و عبور مسیرهای ارتباطی مهم، بخش خدمات نقش حیاتی در اقتصاد استان دارد.

کشاورزی: در استان چهارمحال و بختیاری، کشاورزی با سهم ۱۹ درصد از اقتصاد استان، به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصادی شناخته می شود. عمده محصولات کشاورزی استان شامل غلات، حبوبات، سبزیجات، میوه ها و محصولات باغی می باشد که نقش بسزایی در تأمین نیازهای داخلی و حتی صادرات به سایر مناطق دارند.

صنعت و معدن: صنعت و معدن در استان چهارمحال و بختیاری با سهم ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی استان، به عنوان یکی از بخش های کلیدی اقتصادی شناخته می شود. این بخش شامل فعالیت های مختلفی در حوزه استخراج معادن و فرآوری مواد معدنی مانند سنگ های ساختمانی، شن و ماسه، و همچنین تولیدات صنعتی متنوع است.

ساختمان: با سهم 4 درصدی از تولید ناخالص داخلی، شامل ساخت و سازهای مسکونی، تجاری و زیرساختی است. این بخش از طریق پروژه های عمرانی و ساخت وساز، به ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی در استان کمک می کند.

صنایع و تولیدات اصلی استان

کشاورزی

محصولات زراعی اصلی: گندم ، سیب زمینی، انواع علوفه، سیر، جو و حبوبات

محصولات باغی اصلی: انگور، گردو، سیب، شلیل، هلو، آلو، زردآلو، بادام و…

دامپروری: بخش دام، طیور و شیلات استان همدان با داشتن واحدهای دامپروری، پرورش طیور و زنبور عسل، از قطب های مهم این صنعت در کشور است. همچنین، با تولید ماهی های سردآبی و گرم آبی، تخم چشم زده قزل آلا و ماهیان زینتی، در زمینه آبزی پروری نیز پیشرو است. نهاوند به عنوان شهر آبزی پروری کشور شناخته می شود. منبع

صنعت و معدن

صنایع بزرگ: مجتمع فولاد سفید دشت، مجتمع پتروشیمی بروجن، آت ریگ صنعت، آتش افروز هفشجان و …

معادن: آرژیلیت، بوکسیت، مواد اولیه سیمان، سنگ آهک، نمک، خاک نسوز، سیلیس و سنگ های تزئینی. منبع

خدمات

گردشگری: هتل ها، رستوران ها، مراکز تفریحی و گردشگری، اماکن تاریخی

آموزشی: دانشگاه شهرکرد، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکردو بروجن و فارسان، دانشکده پیام نور شهرکرد و برجن

بهداشت: بیمارستان های دولتی و خصوصی، مراکز درمانی پیشرفته

حمل ونقل: فرودگاه بین المللی، شبکه حمل ونقل جاده ای

بازار املاک و مستغلات استان چهارمحال و بختیاری

از شهرهای پرتقاضای استان چهارمحال و بختیاری میتوان به شهرکرد، بروجن و لردگان اشاره کرد

سطح قیمت ها

شهرکرد

میانگین قیمت خرید آپارتمان در مناطق گران قیمت: حدود 40 الی 50 میلیون هر متر مربع

مناطق میانی شهر: حدود 20 الی 35 میلیون هر متر مربع

مناطق پایین شهر: حدود 10 الی 20 میلیون هر متر مربع

بروجن

قیمت خرید ملک معمولاً 15 تا 30 میلیون تومان به ازای هر متر مربع است.

چالش ها و فرصت ها در املاک و مستغلات استان چهار محال و بختیاری

چالش ها

کمبود زمین مناسب: نبود زمین مناسب برای ساخت مسکن در برخی شهرهای استان، به ویژه در مناطقی با شرایط توپوگرافی خاص، مانعی برای اجرای طرح های مسکن محسوب می شود. منبع

مشکلات مواصلاتی و جاده ای: ضعف در شبکه حمل و نقل استان می تواند بر توسعه بازار املاک و مستغلات تأثیر منفی بگذارد. منبع

کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی: عدم توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان می تواند به کاهش اشتغال و درآمدزایی منجر شود که به نوبه خود بر تقاضا برای مسکن تأثیرگذار است. منبع

فرصت ها

توسعه زیرساخت ها: اقدامات دولت در راستای بهبود زیرساخت های مسکن، از جمله تأمین زمین و احداث واحدهای مسکونی، می تواند به رونق بازار املاک و مستغلات کمک کند. منبع

طرح های مسکن ملی و مهر: اجرای طرح هایی مانند نهضت ملی مسکن و مسکن مهر در استان، فرصت مناسبی برای تأمین مسکن اقشار کم درآمد و بهبود بافت های فرسوده شهری فراهم کرده است. منبع

اتصال به شبکه ریلی: گسترش زیرساخت های حمل ونقل از جمله راه اندازی خط ریلی استان، می تواند بر توسعه شهری و افزایش ارزش املاک در مناطق مختلف تأثیر مثبتی بگذارد.

پروژه های توسعه ای و سرمایه گذاری استان چهار محال و بختیاری

تقاطع غیر همسطح هفشجان: این پروژه با هدف بهبود ترافیک و افزایش ایمنی در محورهای مواصلاتی استان اجرا شده است. منبع

باند دوم محور کیان به طاقانک: این پروژه به طول چند کیلومتر با هدف افزایش ایمنی و تسهیل در تردد اجرا شده است. منبع

اجرای ۲۱ پروژه آب و فاضلاب در طرح نهضت ملی مسکن: این پروژه ها به منظور تأمین زیرساخت های آب و فاضلاب برای طرح نهضت ملی مسکن در استان در حال اجرا هستند. منبع

فرصت های سرمایه گذاری

گردشگری: با تدوین ۵۴ فرصت سرمایه گذاری در بخش گردشگری، استان آماده جذب سرمایه گذاران برای احداث هتل، اقامتگاه های بوم گردی، مجتمع های تفریحی و سرگرمی است.

کشاورزی: با توجه به شرایط جغرافیایی و منابع آبی، توسعه کشت گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی با ارزش افزوده بالا، فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری محسوب می شود.

نتیجه گیری و چشم انداز آینده استان چهار محال و بختیاری

چشم انداز آینده استان

اقتصادی: توسعه گردشگری یکی از اولویت های اساسی استان است. با بهبود زیرساخت ها و معرفی جاذبه های طبیعی و تاریخی، انتظار می رود گردشگری به یکی از منابع اصلی درآمدزایی تبدیل شود. همچنین، توجه به ظرفیت های کشاورزی و دامپروری در روستاها می تواند به توسعه اقتصادی کمک کند. منبع

اجتماعی: بهبود زیرساخت های بهداشتی و آموزشی، ایجاد فرصت های شغلی و توجه به مسائل اجتماعی، از جمله اقدامات دولت سیزدهم در استان است. حل مشکلات آب رسانی به روستاها و کاهش نرخ بیکاری از جمله دستاوردهای مهم در این حوزه به شمار می آید. منبع

پیشنهاد هایی برای سرمایه گذاران در بازار املاک

مسکونی: با توجه به افزایش تقاضا برای فروش مسکن نسبت به خرید در استان، سرمایه گذاری در ساخت و فروش واحدهای مسکونی می تواند سودآور باشد.

تجاری: با توسعه زیرساخت های شهری و افزایش جمعیت، نیاز به واحدهای تجاری نیز افزایش یافته است. سرمایه گذاری در احداث مراکز خرید و واحدهای تجاری می تواند پاسخگوی این نیاز باشد.

کشاورزی: با توجه به رونق کشاورزی در استان، سرمایه گذاری در خرید زمین های کشاورزی و توسعه مزارع می تواند بازدهی مناسبی داشته باشد.

نتیجه گیری کلی درباره استان چهارمحال و بختیاری

استان چهارمحال و بختیاری با منابع طبیعی غنی، موقعیت جغرافیایی مناسب و ظرفیت های بالای اقتصادی، پتانسیل زیادی برای توسعه در زمینه های گردشگری، کشاورزی و صنایع مختلف دارد. این استان با جاذبه های طبیعی و تاریخی، فرصت های سرمایه گذاری در بخش های مسکونی، تجاری و کشاورزی را فراهم کرده است. همچنین، پروژه های توسعه ای در زیرساخت های حمل و نقل، به ویژه ریلی، می تواند وضعیت اقتصادی استان را بهبود بخشد.

با بهره برداری صحیح از ظرفیت های موجود، استان می تواند در آینده ای نزدیک رشد اقتصادی و اجتماعی چشمگیری داشته باشد و جایگاه خود را حداقل در سطح ملی ارتقا دهد.

منابع

بجز منابعی که در متن ذکر شد از این منابع استفاده شد:

مرکز آمار ایران

ویکی پدیا

ویستا