- نویسنده: صادق بقایی
- زمان انتشار: سه شنبه ۳۱ تیر ۱۴۰۴
- آخرین به‌روزرسانی: جمعه ۳ مرداد ۱۴۰۴
- دسته‌بندی: شهرستان ها , اسلامشهر
مقدمه
شهرستان اسلامشهر یکی از شهرستان‌های مهم استان تهران است که به دلیل موقعیت جغرافیایی، رشد اقتصادی و جمعیت قابل توجه، جایگاه ویژه‌ای در این استان دارد. این شهرستان که در جنوب غربی تهران واقع شده، از گذشته تا امروز نقشی کلیدی در تأمین نیازهای صنعتی، تجاری و خدماتی پایتخت ایفا کرده است.
شهرستان اسلامشهر در مجاورت کلانشهر تهران و شهرستان‌های شهریار، بهارستان، رباط‌کریم و شهرری قرار دارد و با مساحتی حدود ۱۹۵ کیلومتر مربع و با جمعیت ۵۴۸٬۶۲۰ نفر، یکی از پرجمعیت‌ترین شهرستان‌های حومه تهران محسوب می‌شود. این شهرستان به دلیل نزدیکی به تهران و دسترسی آسان به جاده‌های مواصلاتی اصلی، همواره مورد توجه مهاجران و سرمایه‌گذاران قرار داشته است. امروزه شهرستان اسلامشهر به عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی و اجتماعی استان تهران شناخته می‌شود.
شهرستان اسلامشهر به دلیل موقعیت استراتژیک خود در جنوب غربی تهران، نقش مهمی در حمل‌ونقل، صنایع و بازار کار این استان دارد. بسیاری از کارگاه‌ها و کارخانه‌های تولیدی در این شهرستان مستقر هستند که باعث رونق اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی برای ساکنان آن شده است. همچنین، نزدیکی شهرستان اسلامشهر به تهران موجب شده تا این منطقه به عنوان یکی از مراکز مهم اسکان جمعیت حاشیه ای پایتخت شناخته شود. با وجود رشد سریع شهرنشینی، این شهرستان همچنان پتانسیل توسعه در بخش‌های مختلف را دارد.
این مقاله با هدف بررسی جامع و چندجانبه شهرستان اسلامشهر تهیه شده است. در بخش‌های مختلف، ابتدا به معرفی موقعیت جغرافیایی و جمعیتی شهرستان اسلامشهر پرداخته می‌شود و پس از آن، پیشینه تاریخی و روند شکل‌گیری شهر مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین طبیعت، جاذبه‌های گردشگری، اقلیم و شرایط آب و هوایی، وضعیت اقتصادی و امکانات خدمات رفاهی شهرستان اسلامشهر تحلیل خواهند شد.
در ادامه مقاله، هر یک از این موضوعات به‌طور مفصل‌تر بررسی شده و با ارائه اطلاعات و تحلیل‌های کاربردی، راهنمایی برای تصمیم‌گیری بهتر فراهم خواهد شد.
اطلاعات پایه و پیشینه تاریخی شهرستان اسلامشهر
مرکز شهرستان اسلامشهر و تقسیمات تابعه
شهرستان اسلامشهر یکی از شهرستان‌های مهم استان تهران است که به دلیل نزدیکی به پایتخت و رشد جمعیتی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این شهرستان دارای سه شهر تابعه اصلی است که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
1- اسلامشهر: مرکز شهرستان اسلامشهر، یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای استان تهران محسوب می‌شود. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی نزدیک به تهران، قطب تجاری و صنعتی مهمی به شمار می‌رود. اسلام شهر دارای مراکز آموزشی، بهداشتی، خدماتی و تفریحی متعددی است که آن را به یکی از شهرهای پررونق تبدیل کرده‌اند.
2- چهاردانگه: چهاردانگه شهری است در استان تهران که میان بزرگراه تهران–ساوه و تهران–قم قرار دارد. این شهر مرکز بخش چهاردانگه از توابع شهرستان اسلامشهر است و بخشداری نیز در آن مستقر است. بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۴۲٬۱۵۹ نفر در ۱۰٬۷۹۱ خانوار بوده که از این تعداد ۲۲٬۰۰۳ نفر مرد و ۲۰٬۱۵۶ نفر زن بوده‌اند.
چهاردانگه پیش‌تر روستایی قدیمی با قدمتی بیش از ۵۰۰ سال بود. بخش مرکزی آن که به دلیل دیوارهای حفاظتی به «قلعه» شهرت داشت، برای مقابله با هجوم دزدان و حیوانات ساخته شده بود. اهالی قدیمی خاطرات دوره ناصرالدین‌شاه را نیز به یاد داشتند. آب‌وهوای خنک و قنات‌های پرآب روستا، زمینه پرورش درختانی مانند سیب، گلابی، هلو، شلیل، انجیر، گردو و انار را فراهم می‌کرد.
در سال‌های اخیر، مهاجرت‌های گسترده‌ای به این منطقه صورت گرفت و در پی پیگیری‌های مردم، چهاردانگه با الحاق روستاهای اطراف در ۱۲ خرداد ۱۳۷۹ به شهر تبدیل شد و شهرداری آن نیز در ۲۴ مرداد ۱۳۸۰ آغاز به کار کرد.
3- احمدآباد مستوفی: احمدآباد مستوفی در هفت کیلومتری جنوب‌غربی تهران قرار دارد و قدمتی حدود چهارصد ساله دارد. بر پایه روایت‌های قدیمی، احمدشاه قاجار هنگام عبور از این منطقه خوش‌آب‌وهوا، شبی را در آن اقامت می‌کند. این زمین‌ها ملک مستوفی الممالک بوده و او که از علاقه شاه مطلع می‌شود، آن را به احمدشاه پیشکش می‌کند. به همین دلیل، این منطقه به نام احمدآباد مستوفی شهرت یافت. البته این داستان بخشی از تاریخ شفاهی بومیان به شمار می‌رود.
هسته اصلی این منطقه قلعه‌ای بوده که هنوز بقایای دیوارهای آن باقی مانده است. ساکنان بومی پیش‌تر در همین دژ زندگی می‌کردند.
در سال‌های بعد، با افزایش جمعیت و گسترش محدوده، احمدآباد مستوفی در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۹۱ به دستور دولت به عنوان بخشی از شهرستان اسلامشهر شناخته شد و مرکز آن شهر احمدآباد مستوفی تعیین گردید.
جمعیت این منطقه در سال ۱۳۷۵ حدود ده هزار نفر بود و در سرشماری ۱۳۸۵ به ۱۱٬۲۷۷ نفر رسید. تخمین زده می‌شود که با توجه به رشد سالانه، جمعیت آن تا سال ۱۴۰۵ به بیش از ۲۳ هزار نفر برسد. در سال ۱۳۸۵ تعداد خانوارهای شهر ۳٬۱۳۳ بود که ۵٬۹۴۵ مرد و ۵٬۳۳۲ زن در آن زندگی می‌کردند. از روستاهای پیرامون احمدآباد مستوفی می‌توان به حسن‌آباد خالصه، رضی‌آباد، بهمن‌آباد، ایرین، چیچکلو و نصیرآباد اشاره کرد.
پیشینه سکونت، تمدن و شکل‌گیری شهرستان اسلامشهر
پژوهش‌ها و بررسی‌های انجام‌شده در جنوب و جنوب‌شرقی شهرستان اسلامشهر نشان می‌دهد این منطقه از کهن‌ترین زیستگاه‌های ایران بوده است.
در فاصله حدود ۱.۵ کیلومتری غرب جاده تهران-قم و شمال جاده خاوری پادگان کهریزک (غرب قنات کهریزک)، بقایای تمدنی ناشناخته متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد کشف شده که شامل لایه‌های متعدد سفال‌های سیاه، سفید و قرمز شکسته، زغال و تیغه‌های سنگی است.
همچنین، تپه تاریخی واوان شواهدی از دوران ساسانی تا دوره آل‌بویه و سلجوقیان را در خود جای داده است. این تپه دو لایه اصلی دارد: لایه زیرین متعلق به عصر ساسانی و لایه‌های بالایی مرتبط با آل‌بویه و سلجوقیان.
تپه‌های تاریخی نظام‌آباد در جنوب‌شرقی شهرستان و مافین‌آباد در جنوب شهرک قائمیه نیز در فهرست آثار ملی تهران به ثبت رسیده‌اند و آثار گرانبهایی از دوران پیش و پس از اسلام را در دل خود دارند.
محوطه‌های ارزشمند دیگری مانند چشمه‌علی، مرتضی‌گرد و مافین‌آباد تا هفت هزار سال قدمت فرهنگی و تاریخی دارند و از مهمترین شاخص‌های تمدن پیش از تاریخ در سطح جهان محسوب می‌شوند. به‌ویژه منطقه باستانی مافین‌آباد، از کهن‌ترین دوره‌های تاریخی برخوردار است و پیشینه آن به هزاره پیش از میلاد بازمی‌گردد.
از نظر تاریخی و جغرافیای سیاسی، اسلامشهر بخشی از سرزمین ری باستان بوده است. این سرزمین روزگاری از قزوین تا دماوند را در بر می‌گرفت و نفوذ فرهنگی‌اش سراسر فلات ایران گسترده بود.
در مجموع، محوطه‌های تاریخی و فرهنگی شهرستان اسلامشهر، قدمتی از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوره قاجاریه را در بر می‌گیرند و شامل تپه‌ها، قلعه‌ها، یخچال‌ها، بناهای مذهبی و دیگر آثار ارزشمند تاریخی هستند.
تاریخچه نام شهرستان اسلامشهر و تغییرات آن در گذر زمان
نام «اسلامشهر» ریشه در تحولات بزرگ اجتماعی و فرهنگی دوران انقلاب اسلامی ایران دارد. در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب، این منطقه با نام‌هایی همچون «قاسم‌آباد شاهی» و پس از آن «شادشهر» شناخته می‌شد؛ نام‌هایی که بیش از آن‌که بازتابی از هویت مذهبی یا ملی باشند، رنگ‌وبوی دوره‌های پیشین را با خود داشتند.
اما با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و شکل‌گیری ارزش‌های جدید در بستر جامعه، بسیاری از شهرها، معابر، خیابان‌ها و محله‌های تازه‌تأسیس، متأثر از مفاهیم دینی، انقلابی و ملی، نام‌هایی تازه به خود گرفتند. در همین راستا، «شادشهر» نیز به «اسلامشهر» تغییر نام داد؛ نامی که از آن پس به‌عنوان نمادی از هویت انقلابی، باورهای دینی و جهت‌گیری فرهنگی مردم این منطقه شناخته می‌شود و تا امروز همچنان پررنگ در حافظه تاریخی شهر باقی مانده است.
طبیعت، گردشگری و جذابیت‌های محیطی شهرستان اسلامشهر
شهرستان اسلام شهر دارای آثار تاریخی و طبیعی قابل توجهی است که کمتر به آن‌ها پرداخته شده است. از تپه‌های باستانی گرفته تا یخچال‌های قدیمی و گورستان‌های تاریخی، این منطقه روایتگر گذشته‌ای پربار است. در ادامه، برخی از مهمترین جاذبه‌های تاریخی و طبیعی اسلامشهر را معرفی می‌کنیم:
- تپه مافین آباد
- تپه چیچکلو
- تپه واوان
- تپه سفید گلدسته
- گورستان ارامنه
- امام زاده محمد (ع)
- تپه ده عباس
- تپه نظام آباد
- یخچال علی آباد
- یخچال جعفرآباد
- یخچال ترشنبه
- امام زاده جعفر ابوطالب(ع)
- امام زاده غیبی(ع)
- امام زاده عیسی(ع)
- امام زاده عقیل(ع)
- امام زاده سید رضا (ع)
شرایط اقلیمی و آب و هوا شهرستان اسلامشهر
وضعیت اقلیمی شهرستان اسلامشهر دارای اقلیم نیمه‌خشک و سرد است. این منطقه تابستان‌هایی گرم و خشک با دماهایی که گاهی تا بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد و زمستان‌هایی سرد و نسبتاً طولانی را تجربه می‌کند که در برخی شب‌ها دما تا حدود منفی ۱۳ درجه سانتی‌گراد کاهش می‌یابد.
به دلیل موقعیت جغرافیایی نزدیک به تهران و تأثیرپذیری از الگوهای مختلف آب و هوایی، تغییرات دمایی روزانه و فصلی در این شهرستان بسیار محسوس است. شهرستان اسلامشهر در فصول سرد تحت نفوذ جریانات و سیستم‌های هوایی سردی قرار دارد که از شمال، شمال‌غرب و جنوب‌غرب کشور عبور می‌کنند. در تابستان نیز وزش بادهای گرم و خشک از سمت شرق و جنوب‌شرق باعث افزایش محسوس دما و خشکی هوا می‌شود.
میزان بارش سالانه این منطقه نسبتاً اندک و پراکنده است و بیشتر بارندگی‌ها در پاییز و زمستان اتفاق می‌افتد. این کمبود بارش، همراه با گرمای شدید تابستان،شهرستان اسلامشهر را در گروه مناطق نیمه‌خشک قرار می‌دهد.
یکی دیگر از ویژگی‌های اقلیمی این شهرستان، نوسانات دمایی شدید است؛ به‌گونه‌ای که اختلاف دمای روز و شب در برخی ماه‌ها قابل‌توجه است و همین موضوع، سازگاری با شرایط آب و هوایی را دشوارتر می‌کند.
علاوه بر این، به دلیل مجاورت با تهران و فعالیت‌های گسترده صنعتی و کشاورزی، آلودگی هوا به‌ویژه در نیمه دوم سال به یکی از چالش‌های زیست‌محیطی شهرستان اسلامشهر تبدیل شده و کیفیت هوا را در برخی روزها به سطح هشدار می‌رساند.
ویژگی‌های اقتصادی و زیرساختی شهرستان اسلامشهر
منابع اصلی درآمد
اقتصاد شهرستان اسلامشهر بر پایه‌ی تلفیقی متعادل از سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات استوار است؛ ترکیبی پویا که به رشد پایدار منطقه کمک شایانی کرده است. در بخش کشاورزی، تولید سبزیجات تازه، صیفی‌جات متنوع و میوه‌های باغی در نواحی حاشیه‌ای شهر، نه‌تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کند بلکه بخشی از بازارهای اطراف را نیز پوشش می‌دهد.
صنعت نیز با حضور کارخانه‌ها، واحدهای تولیدی کوچک و متوسط به‌ویژه در زمینه صنایع سبک، بسته‌بندی و فرآوری مواد غذایی، نقش پررنگی در اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی منطقه دارد. در کنار این دو، بخش خدمات با توجه به جمعیت روبه‌رشد اسلامشهر، روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود؛ از مراکز تجاری و فروشگاه‌های بزرگ گرفته تا واحدهای آموزشی، درمانی و خدمات اجتماعی، همگی نشان از پویایی این بخش دارند. این ساختار اقتصادی چندوجهی، اسلام شهر را به یکی از قطب‌های در حال رشد در حاشیه کلانشهر تهران تبدیل کرده است.
محصولات شاخص، ظرفیت صادرات و برندهای محلی
محصولات کشاورزی شهرستان اسلامشهر، به‌ویژه میوه‌ها و سبزیجات تازه، جایگاه ویژه‌ای در بازارهای محلی پیدا کرده‌اند و به دلیل کیفیت بالا و طعم مطلوب، مورد توجه بسیاری از خریداران هستند. این محصولات علاوه بر تأمین نیاز داخلی، در سطحی محدود به مناطق اطراف نیز صادر می‌شوند و پتانسیل گسترش صادرات در سال‌های آینده را دارند. از سوی دیگر، حضور صنایع کوچک و کارگاه‌های تولیدی که بر تولید کالاهای خاص و منحصر به‌فرد تمرکز دارند، موجب شکل‌گیری برندهای بومی و افزایش رونق اقتصادی در منطقه شده است. این صنایع، با ایجاد اشتغال و ارزش‌افزوده، نقش قابل‌توجهی در توسعه پایدار اقتصاد اسلامشهر ایفا می‌کنند.
خدمات عمومی و رفاهی شهرستان اسلامشهر
رستوران‌ها، بازارها و فضاهای خرید
شهرستان اسلامشهر دارای مجموعه‌ای از رستوران‌ها، بازارها و مراکز خرید متنوع است که هم تنوع غذایی خوبی دارند و هم امکانات خرید مناسبی برای شهروندان فراهم کرده‌اند. در ادامه، رستوران‌ها و مراکز خرید مهم این شهر را به شما معرفی می‌کنیم:
رستوران‌ها
- رستوران اکبرجوجه
- رستوران دکتر کباب
- رستوران شب‌نشین
- رستوران مجلل بانو
- رستوران گندم طلایی
- رستوران تک پخت
- رستوران کندو
- رستوران عسگری
- رستوران گلسرخ
- رستوران حاجی‌بابا
بازارها و مراکز خرید
- پاساژ اکباتان
- مجتمع تجاری صدرا
- مجتمع اداری تجاری میلاد نور اسلامشهر
مراکز درمانی، بهداشتی و تخصصی
شهرستان اسلامشهر دارای مراکز درمانی و بهداشتی متعددی است که خدمات عمومی و تخصصی را به شهروندان ارائه می‌کنند. در سال‌های اخیر، توسعه زیرساخت‌های درمانی باعث ارتقای کیفیت این خدمات شده است.در ادامه، مهمترین بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های شهرستان اسلامشهر را معرفی می‌کنیم:
بیمارستان‌ها
- بیمارستان تأمین اجتماعی امام رضا
- بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی امام زمان (ع)
درمانگاه‌ها و مراکز درمانی
- درمانگاه دکتر آروین
- مرکز سبز پلاس
مراکز آموزشی: مدارس، دانشگاه‌ها و مؤسسات فنی و علمی
شهرستان اسلامشهر دارای مدارس دولتی و غیردولتی متعددی در سطوح مختلف تحصیلی است. همچنین مؤسسات فنی و حرفه‌ای و آموزشگاه‌های علمی در زمینه‌های مهارتی فعالیت دارند. هرچند دانشگاه‌های بزرگ در خود شهر محدود هستند، اما در اسلامشهر دانشگاه‌هایی همچون دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، دانشگاه پیام نور واحد اسلامشهر و دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد خانه کارگر فعالیت می‌کنند. علاوه بر این، دسترسی به دانشگاه‌های معتبر در تهران و شهرهای اطراف نیز برای دانشجویان فراهم است.
خدمات تفریحی، ورزشی، فرهنگی و اجتماعی
شهرستان اسلام شهر مجموعه‌ای از فضاهای تفریحی، پارک‌ها، مراکز ورزشی و فرهنگی دارد که زمینه مناسبی برای گذران اوقات فراغت، ورزش و فعالیت‌های اجتماعی خانواده‌ها فراهم کرده‌اند.
در ادامه، بوستان‌ها، مراکز ورزشی و فرهنگی شاخص شهرستان اسلامشهر را معرفی می‌کنیم:
بوستان‌ها و پارک‌ها
- بوستان قائم
- بوستان الغدیر
- پارک ندایی
- بوستان نور
- پارک مهستان
- بوستان توحید
- بوستان فدک
- پارک ایرانی
- بوستان هشت‌بهشت
مراکز و مجموعه‌های ورزشی
- مجموعه ورزشی جبرائیلی (آلفا)
- ورزشگاه ۱۲ هزار نفری امام خمینی
- مجموعه ورزشی برزی
- مجموعه ورزشی آپرین
- باشگاه ورزشی اطلس
مراکز فرهنگی و اجتماعی
- کانون علمی فرهنگی رویش
- فرهنگسرای استاد شهریار
- مؤسسه فرهنگی هنری سفید
سخن آخر
در این مقاله به معرفی جامع شهرستان اسلامشهر پرداختیم؛ از جایگاه جغرافیایی و پیشینه تاریخی گرفته تا جاذبه‌های طبیعی، شرایط اقلیمی، اقتصاد، زیرساخت‌ها و خدمات عمومی مانند مراکز درمانی، آموزشی و فرهنگی. شهرستان اسلامشهر شهری روبه‌رشد است که فرصت‌های فراوانی دارد اما نیازمند توجه ویژه به توسعه پایدار است.شهرستان اسلام شهر شهری پویا و در حال رشد است؛ با ظرفیت‌های فراوان برای سرمایه‌گذاری، سکونت و توسعه اجتماعی. اما همچنان چالش‌ها و سوالات مهمی وجود دارد که نیازمند دقت نظر و بررسی همه‌جانبه است:
- با توجه به پیشینه تاریخی و تحولات شهرستان اسلامشهر، آینده توسعه این منطقه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا می‌تواند به یک مرکز مهم و مستقل در استان تهران تبدیل شود؟
- جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی شهرستان اسلامشهر چه نقشی در جذب گردشگر و رونق اقتصادی ایفا می‌کنند؟ شما چه پیشنهادی برای بهبود زیرساخت‌های گردشگری دارید؟
- مهمترین چالش‌های اقتصادی شهرستان اسلامشهر از نظر شما چیست و چه راهکارهایی برای افزایش ظرفیت‌های صادرات و برندهای محلی وجود دارد؟
- کیفیت خدمات عمومی مانند آموزش، درمان و امکانات تفریحی در شهرستان اسلامشهر تا چه حد پاسخگوی نیازهای روزافزون جمعیت است؟ به نظر شما کدام بخش نیاز به تقویت بیشتری دارد؟
- اگر قصد زندگی یا سرمایه‌گذاری در شهرستان اسلامشهر را داشتید، کدام ناحیه یا بخش را انتخاب می‌کردید و دلیل انتخابتان چیست؟
- به نظر شما بزرگ‌ترین نقطه قوت شهرستان اسلامشهر چیست و چگونه می‌توان از آن برای توسعه پایدار استفاده کرد؟
نظرات و تجربیات شما می‌تواند راهگشای بهبود آینده شهرستان اسلامشهر باشد. مشتاق شنیدن دیدگاه‌های ارزشمندتان هستیم.
منابع
- جمعیت اسلامشهر _ مرکز آمار ایران
- مساحت اسلامشهر _ آماریستا
- معرفی شهرستان های استان تهران _ سفارت جمهوری اسلامی ایران – تاشکند
- معرفی شهر چهاردانگه _ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی اسلامشهر
- معرفی شهر احمدآباد مستوفی _ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی اسلامشهر
- موقعیت شهر اسلامشهر _ شهرداری اسلامشهر
- پیشینه سکونت اسلامشهر _ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان اسلامشهر
- تاریخچه نام اسلامشهر _ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان اسلامشهر
- جاهای دیدنی اسلامشهر _ مجله میزبان یاب
- اماکن دیدنی اسلامشهر _ کجارو
- آب و هوای اسلامشهر _ accuweather
- آب و هوای اسلامشهر _ مرجع شهرهای ایران
- موقعیت اقتصادی _ شهرداری اسلامشهر
- پایداری اقتصادی در مناطق پیراشهری اسلامشهر _ توسعه فضاهای پیراشهری
- مهمترین مشکلات اسلامشهر _ اقتصاددان
- 10 بهترین رستوران در اسلامشهر _ بهترینو
- بهترین بازار ها و مراکز خرید اسلامشهر _ نقشه نشان
- بهترین درمانگاه های اسلامشهر _ اسلامشهرینو
- بهترین بیمارستان های اسلامشهر _ اسلامشهرینو
- دانشگاه های شهر اسلامشهر _ مرجع دانشگاه های ایران
- دانشگاه ها و موسسات عالی اسلامشهر _ نقشه نشان
- مراکز فرهنگی و اجتماعی _ نقشه نشان
- مراکز و مجموعه‌های ورزشی _ نقشه و مسیریاب بلد
- بوستان‌ها و پارک‌ها _ نقشه و مسیریاب بلد
