معرفی شهرستان تاکستان استان قزوین

مقدمه

شهرستان تاکستان در بخش غربی استان قزوین واقع شده و از شهرستان‌های مهم و پرجمعیت این استان به شمار می‌آید. این شهرستان با مساحتی بالغ بر ۲۵۳۶ کیلومتر مربع و جمعیتی حدود ۸۰٬۲۹۹ نفر (بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵)، ترکیبی از تاریخ غنی، ظرفیت‌های کشاورزی و توسعه شهری است.

تاکستان با شهر قزوین و شهرستان‌های بوئین‌زهرا و آوج هم‌مرز بوده و به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، یکی از نقاط راهبردی استان محسوب می‌شود. این شهرستان شامل شهرهای تاکستان، نرجه، ضیاءآباد، خرمدشت و اسفرورین است که هر یک نقش مهمی در بافت جمعیتی و اقتصادی منطقه ایفا می‌کنند.

از منظر کشاورزی، تاکستان به ویژه به عنوان قطب تولید انگور و کشمش شناخته می‌شود و زمین‌های حاصلخیز آن در تولید این محصولات کیفیت و کمیت بالایی دارند. نام شهرستان نیز برگرفته از همین ویژگی برجسته کشاورزی است و نمادی از هویت فرهنگی و اقتصادی منطقه محسوب می‌شود.

علاوه بر این، تاکستان در طول تاریخ به واسطه قرارگیری در مسیرهای ارتباطی مهم و قدمت دیرینه، مرکز تجمع تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف بوده است. این شهرستان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی، توانسته است جایگاه خاصی در میان شهرستان‌های استان قزوین کسب کند.

در این نوشتار تلاش شده است تا تصویری جامع و دقیق از ویژگی‌ها، ظرفیت‌ها و فرصت‌های شهرستان تاکستان ارائه شود. این شناخت می‌تواند برای پژوهشگران، سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به توسعه استان قزوین و به ویژه حوزه کشاورزی و تاریخی این منطقه، بسیار مفید و راهگشا باشد.

اطلاعات پایه و پیشینه تاریخی شهرستان تاکستان

مرکز شهرستان تاکستان و تقسیمات تابعه

بخش مرکزی(تاکستان): تاکستان مرکز شهرستانی به همین نام در استان قزوین، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین شهرهای شمال غرب ایران است. این شهر، دومین شهر بزرگ و سومین پرجمعیت استان قزوین به شمار می‌رود و به عنوان بزرگ‌ترین شهر تات‌زبان ایران، «پایتخت تات‌زبانان جهان» شناخته می‌شود. به دلیل باغات گسترده انگور، تاکستان لقب «شهر خوشه‌های زرین» را دارد.

این شهر در ۳۵ کیلومتری جنوب غرب قزوین و حدود ۱۸۵ کیلومتری غرب تهران واقع شده است. شهرستان تاکستان با بیش از ۲۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت، شامل چهار بخش مرکزی، اسفرورین، خرمدشت و ضیاءآباد است و از شمال به قزوین، از غرب به ابهر، از جنوب به آوج و از شرق به بوئین‌زهرا محدود می‌شود.

منطقه عمدتاً دشت وسیع و همواری است که ارتفاعاتی مثل قره قلعه و بلندی‌های افشاریه در آن دیده می‌شود. رودخانه‌های مهم آن ابهر رود و خررود هستند و آب و هوای تاکستان زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل دارد.

اقتصاد تاکستان مبتنی بر کشاورزی، باغداری و دامداری است. زمین‌های حاصلخیز و منابع آب کافی، کشت محصولاتی مانند گندم، جو، بنشن، انگور، هلو، شلیل و سیب را ممکن کرده است. تاکستان به تولید انگور و کشمش‌های صادراتی شهرت دارد. دامداری، پرورش طیور و زنبورداری نیز رایج است. این شهرستان با بیش از ۲۰۰ واحد صنعتی، یکی از قطب‌های صنعتی استان محسوب می‌شود.

جمعیت شهرستان در سال ۱۳۸۵ بیش از ۱۷۳ هزار نفر بود. مردم بومی عمدتاً به زبان تاتی و فارسی صحبت می‌کنند و جمعیت قابل توجهی از مهاجران ترک‌زبان، کرد و دیگر اقوام نیز در اینجا ساکن‌اند. فارسی زبان مشترک نسل‌های جوان است، اما بومیان هنوز به گویش تاتی وفادارند.

تاکستان قدمتی حدود ۷۰۰۰ سال دارد و در مسیر جاده تاریخی ابریشم قرار گرفته است. نام قدیمی آن «سیادهن» یا «سیادون» بوده که در دوران هخامنشیان ثبت شده است. نام کنونی «تاکستان» برگرفته از محصول مهم این منطقه، یعنی انگور، است.

بخش اسفرورین: بخش اسفرورین یکی از بخش‌های شهرستان تاکستان در استان قزوین است که مرکز آن شهر اسفرورین می‌باشد. این بخش شامل دو دهستان به نام‌های اک و خرم‌آباد (اسفرورین) است و روستاهایی مانند اک، محمودآباد، شارین، ولازجرد، خروزان، لوشکان، دیال‌آباد، قرقسین و کهک در این منطقه قرار دارند.

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت این بخش حدود ۲۹ هزار و ۳۰۰ نفر برآورد شده است.

در حوالی اسفرورین، زمین‌های کشاورزی گسترده‌ای وجود دارد که به «کدخدازمین» معروف است و بیشتر این اراضی به باغات انگور اختصاص یافته‌اند. آب این منطقه عمدتاً از طریق چاه‌های عمیق تأمین می‌شود. رودخانه خررود که به‌طور معمول فصلی و خشک است، فقط هنگام بارش‌های سنگین آب پیدا می‌کند و از میان این زمین‌ها عبور می‌کند. همچنین آرامستان بهشت زهرا (نسخه جدید) اسفرورین در همین ناحیه واقع شده است.

از نظر جغرافیایی، اسفرورین در عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۵۶ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۴۵ دقیقه شرقی قرار دارد و در ارتفاع تقریبی ۲۵۱ متر از سطح دریا واقع شده است. کوه‌های رامند و سیاه‌کوه در اطراف این منطقه باعث ایجاد مراتع سرسبز و طبیعتی زیبا شده‌اند.

پیش از سال ۱۳۳۰، اسفرورین روستایی بزرگ با جمعیتی بیش از ۳۵ هزار نفر بود. در سال ۱۳۵۵ به عنوان شهر معرفی شد و پس از آن جمعیتش به طور چشمگیری افزایش یافت؛ به طوری که در سال ۱۳۸۵، جمعیت شهر به حدود ۱۱ هزار و ۳۰۰ نفر رسید.

فعالیت‌های اصلی مردم اسفرورین شامل کشاورزی، باغداری و کارگری است. همچنین این منطقه به صنایع دستی سنتی مانند بافت جاجیم و جوال مشهور است. مردم این شهر عمدتاً شیعه هستند و به زبان‌های تاتی، فارسی و ترکی سخن می‌گویند.

بخش ضیاءآباد: ضیاءآباد شهری است در استان قزوین و زیرمجموعه شهرستان تاکستان که در حدود ۶۰ کیلومتر جنوب غربی شهر قزوین واقع شده است. این شهر به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و کهن‌ترین مناطق استان شناخته می‌شود و جمعیت آن در سال ۱۴۰۴ تقریباً ۱۶ هزار نفر برآورد شده است.

زبان اصلی مردم ضیاءآباد ترکی آذربایجانی است و این منطقه به خاطر کشاورزی قوی به ویژه در زمینه تولید گردو، یکی از مهم‌ترین مراکز تولید این محصول در استان قزوین محسوب می‌شود.

از جمله محصولات کشاورزی مهم این شهر می‌توان به گردو، انگور، کشمش و شیره انگور اشاره کرد که به عنوان سوغات محلی نیز شناخته می‌شوند.

از نظر جغرافیایی، ضیاءآباد در غرب ایران و استان قزوین قرار دارد و با شهرهایی مانند تاکستان، اسفرورین، نرجه، ابهر، خرمدره، صایین‌قلعه، دانسفهان، خرمدشت، آوج، آبگرم و نیکوییه همسایه است.

ضیاءآباد همچنین دارای آثار تاریخی ارزشمندی است که از جمله آن‌ها می‌توان به امامزاده ولی مربوط به دوران صفویه، امامزاده کمال از دوره تیموری، حمام تاریخی پیر و قلعه قیزقلعه اشاره کرد.

بخش خرمدشت: بخش خرمدشت یکی از بخش‌های شهرستان تاکستان در استان قزوین است که مرکز آن شهر خرمدشت می‌باشد. این بخش در جنوب غربی دشت قزوین واقع شده و از شمال و غرب با بخش مرکزی و ضیاءآباد شهرستان تاکستان، از جنوب با بخش‌های رامند و آبگرم شهرستان بوئین‌زهرا و از شرق با بخش شال هم‌مرز است.

بخش خرمدشت شامل دو دهستان افشاریه (مرکزیت رحیم‌آباد) و رامند شمالی (مرکزیت خرمدشت) می‌شود. نواحی جنوبی این بخش کوهستانی و شمال آن دشت‌های هموار است و بیشتر روستاها در مناطق دشت قرار دارند.

شهر خرمدشت در ارتفاع حدود ۱۳۸۰ متر از سطح دریا قرار گرفته و در فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب غرب تاکستان و ۵۶ کیلومتری جنوب غرب قزوین واقع شده است. کوه‌های شاخص این منطقه شامل قشابلاغ، جهان‌قلعه، کبریت‌لو و مایلان هستند. رودخانه دائمی خررود با جهت جنوب غرب به شمال شرق از این منطقه عبور می‌کند و زمین‌های کشاورزی اطراف را آبیاری می‌نماید. علاوه بر آن، چند رودخانه کوچک دیگر نیز در بخش جریان دارند.

آب مورد نیاز این منطقه علاوه بر رودخانه‌ها، از قنات‌ها و چاه‌ها تأمین می‌شود. مراتع بخش برای چرای دام مناسب بوده و حیات‌وحش شامل گرگ، روباه، خرگوش و کبک در آن زندگی می‌کند.

بیشتر مردم خرمدشت به فعالیت‌های کشاورزی، باغداری و کارگری اشتغال دارند. محصولات کشاورزی اصلی این منطقه شامل گندم، جو، بنشن، انگور، بادام، گردو، سیب، زردآلو و گیلاس است. همچنین فرش‌بافی از صنایع دستی مهم بخش به شمار می‌رود که در روستاهایی مانند برزلجین، شنستق سفلا و کورچشمه رونق دارد.

خرمدشت یکی از مناطق با سابقه تاریخی استان قزوین است. نام پیشین این شهر «نهاوند» بوده که در سال ۱۳۷۸ به خرمدشت تغییر یافته است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت بخش خرمدشت حدود ۲۰,۶۶۱ نفر و جمعیت شهر خرمدشت در سال ۱۴۰۰ به ۸,۵۳۵ نفر رسیده است. زبان مردم منطقه ترکی آذربایجانی و فارسی است.

پیشینه سکونت، تمدن و شکل‌گیری شهرستان شهرستان تاکستان

شهرستان تاکستان، با پیشینه‌ای کهن و جایگاهی تاریخی در غرب استان قزوین، از جمله مناطق مهم فلات ایران است که نشانه‌های تمدن انسانی در آن به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. تپه‌های باستانی پراکنده در دشت تاکستان، از جمله تپه‌های “خندان”، “سیاده” و “زاغه”، گواهی بر حضور جوامع اولیه کشاورز و دامدار در این ناحیه است. یافته‌های باستان‌شناختی نشان می‌دهد که این منطقه در دوران پیش از تاریخ محل استقرار اقوام بومی بوده و در طول قرون متمادی، تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی متعددی را تجربه کرده است.

در دوره‌های تاریخی، تاکستان در مسیر راه‌های بازرگانی شرق به غرب ایران قرار داشت و از این رو، از اهمیت ارتباطی و راهبردی بالایی برخوردار بود. برخی منابع تاریخی، منطقه تاکستان را با نام‌های کهنی چون «سیاده» یا «سیادهن» معرفی کرده‌اند. این نام‌ها در متون قدیمی به‌عنوان نشانه‌ای از جایگاه دژگونه و استحکامات طبیعی منطقه ذکر شده‌اند. همچنین، وجود قومیت‌های مختلف از جمله تات‌ها و اقوام آریایی، گویای تنوع قومی و فرهنگی در منطقه است. امروزه زبان تاتی، که از بازمانده‌های زبان‌های ایرانی باستان محسوب می‌شود، در بسیاری از روستاهای اطراف تاکستان همچنان زنده است و به‌عنوان میراثی زنده از گذشته‌ی فرهنگی این سرزمین تلقی می‌شود.

شکل‌گیری هسته‌های اولیه شهر تاکستان، در پی رشد سکونتگاه‌های روستایی و تبدیل آن‌ها به کانون‌های شهری رخ داد. گسترش تاکستان‌های انگور در دوره‌های اسلامی، به‌ویژه دوره صفویه و قاجاریه، موجب رونق اقتصادی منطقه شد و نام «تاکستان» نیز ریشه در همین زمینه دارد. با گذر زمان، افزایش جمعیت، توسعه راه‌ها و تقویت زیرساخت‌های شهری باعث شد تا این منطقه به‌تدریج به یکی از قطب‌های کشاورزی و فرهنگی استان قزوین تبدیل شود.

تاریخچه نام شهرستان تاکستان و تغییرات آن در گذر زمان

تاکستان در روزگاران دور با نام‌های «سیاده» یا «سیادهن» شناخته می‌شد. برخی مورخان، این واژه را برگرفته از ترکیب «سه دهان» یا «سه دژان» دانسته‌اند که نشانی از اهمیت راهبردی و استحکامات دفاعی این منطقه بوده است. در کتیبه‌ای یونانی متعلق به دوران هخامنشی، که اکنون در موزه‌ی وین نگهداری می‌شود، از «سیادان» به‌عنوان شهری سرسبز در شمال فلات ایران یاد شده است؛ سندی زنده از دیرپایی و شکوه این سرزمین. تاکستان، پایتخت انگور ایران نیز خوانده می‌شود.

باغ‌های سرسبز انگور که همچون حلقه‌هایی سبز، شهر را در آغوش کشیده‌اند، نه‌تنها جلوه‌ای از طبیعت زنده‌ی این منطقه‌اند، بلکه ستون فقرات اقتصاد کشاورزی آن به شمار می‌روند. کشمش مرغوب تاکستان، سهم بزرگی در صادرات استان دارد و کشت متنوعی از میوه‌ها، صیفی‌جات، گردو، بادام و بنشن، جایگاه این منطقه را در کشاورزی کشور تثبیت کرده است.

طبیعت، گردشگری و جذابیت‌های محیطی شهرستان تاکستان

شهرستان تاکستان، یکی از مناطق پرجاذبه و رو به رشد استان قزوین، با موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود، ترکیبی دلنشین از مناظر طبیعی بکر و میراث فرهنگی غنی را در دل خود دارد. این شهرستان که هنوز به اندازه کافی شناخته نشده، با تپه‌های سرسبز، زمین‌های کشاورزی گسترده و چشمه‌های زلال، جلوه‌ای خاص از زیبایی‌های طبیعی را ارائه می‌دهد. بافت‌های قدیمی روستاها، آثار تاریخی مهم و آیین‌های سنتی مردم تاکستان نشان‌دهنده پیشینه‌ای غنی و هویتی پایدار برای این منطقه هستند. در ادامه، به بررسی برخی از شاخص‌ترین جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی شهرستان تاکستان پرداخته خواهد شد:

شرایط اقلیمی و آب ‌وهوا شهرستان تاکستان

شهرستان تاکستان دارای اقلیمی نسبتاً معتدل و خشک است. در گرم‌ترین روزهای تابستان، دما تا حدود ۴۰ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد و در سردترین شب‌های زمستان ممکن است به منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد نیز برسد. این نوسانات دمایی قابل‌توجه، ویژگی شاخص اقلیم منطقه به‌شمار می‌آید.

وجود رودخانه‌های دائمی و آب‌و‌هوای نسبتاً مناسب، در کنار تلاش و پشتکار مردمان بومی، باعث شکل‌گیری باغ‌های سرسبز و مناظری چشم‌نواز در سراسر شهرستان شده است. تاکستان با طبیعتی دل‌نشین، چهره‌ای باغی و باطراوت دارد و از ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی برخوردار است.

ویژگی‌های اقتصادی و زیرساختی شهرستان تاکستان

منابع اصلی درآمد

اقتصاد شهرستان تاکستان عمدتاً بر پایه کشاورزی، باغداری و صنایع معدنی شکل گرفته و سهم مهمی در اقتصاد استان دارد. منطقه دشت هموار آن با خاک حاصلخیز و دسترسی مناسب به منابع آب برای کشاورزی بسیار مناسب است .

انگور و کشمش از محصولات شاخص هستند: بیش از ۵۲ رقم مختلف انگور تولید می‌شود و ظرفیت تولید کشمش سالانه بین ۲۴۰ تا ۲۸۰ هزار تن تخمین زده شده، اما ضعیف بودن فرآوری و بسته‌بندی مانع صادرات مؤثر شده است .

دامداری (سنتی و نیمه‌صنعتی) همراه با پرورش طیور و زنبورداری نیز نقش قابل توجهی در معیشت دارد .

محصولات شاخص، ظرفیت صادرات و برندهای محلی

انگور و کشمش تاکستان به‌عنوان پتانسیل بزرگی برای صادرات شناخته می‌شوند، اما نبود سورتینگ، بسته‌بندی استاندارد و بهره‌وری پایین سبب عقب‌ماندگی در ارزش‌افزوده شده است .

سایر محصولات کشاورزی مثل گندم، جو، سیب، هلو، گردو نیز در این شهرستان تولید می‌شوند، اما هنوز جایگاه صادراتی قوی ندارند.

خدمات عمومی و و کیفیت زندگی شهری در شهرستان تاکستان

رستوران‌ها، بازارها و فضاهای خرید

شهرستان تاکستان از تنوع بالایی در زمینه رستوران‌ها، فروشگاه‌ها و بازارهای مختلف برخوردار است که طیف گسترده‌ای از خدمات را برای ساکنان و بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. این تنوع امکانات، تاکستان را به یکی از مقاصد محبوب برای خرید کردن و تجربه خوراکی‌های محلی و متنوع تبدیل کرده است. در ادامه، به معرفی تعدادی از برجسته‌ترین رستوران‌ها و مراکز خرید این شهرستان پرداخته خواهد شد:

رستوران ها

بازارها و مراکز خرید

مراکز درمانی، بهداشتی و تخصصی

شهرستان تاکستان دارای شبکه‌ای گسترده و فعال از مراکز درمانی و بهداشتی است که خدمات مختلفی، از جمله مراقبت‌های عمومی و تخصصی، را به اهالی منطقه ارائه می‌دهد. در سال‌های اخیر، با بهبود زیرساخت‌های سلامت، کیفیت خدمات درمانی افزایش یافته و دسترسی شهروندان به امکانات پزشکی آسان‌تر شده است. در ادامه، به معرفی برخی از بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های مهم شهرستان تاکستان خواهیم پرداخت:

مراکز آموزشی: مدارس، دانشگاه‌ها و مؤسسات فنی و علمی

شهرستان تاکستان میزبان تعداد قابل توجهی از مراکز آموزشی است که در سطوح مختلف تحصیلی به دانش‌آموزان و دانشجویان خدمات ارائه می‌دهند. در سال‌های اخیر، با پیشرفت زیرساخت‌های آموزشی و ارتقاء کیفیت تجهیزات مدارس و مؤسسات فنی‌وحرفه‌ای، سطح کلی آموزش در این شهرستان به شکل چشمگیری بهبود یافته است. در ادامه، به معرفی برخی از مهم‌ترین مدارس و مراکز آموزشی شهرستان تاکستان پرداخته خواهد شد:

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان
• دانشگاه پیام نور مرکز تاکستان

خدمات تفریحی، ورزشی، فرهنگی و اجتماعی

شهرستان تاکستان دارای مجموعه‌ای وسیع و متنوع از فضاهای تفریحی، پارک‌ها، اماکن ورزشی و مراکز فرهنگی است که فرصت‌های مناسبی برای سرگرمی، ورزش و فعالیت‌های اجتماعی برای خانواده‌ها فراهم می‌کند. این امکانات، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و افزایش شور و نشاط اجتماعی ساکنان ایفا می‌کنند.
در ادامه، به معرفی برخی از مهم‌ترین بوستان‌ها، مراکز ورزشی و اماکن فرهنگی شهرستان تاکستان پرداخته خواهد شد:

بوستان ها و پارک ها

مراکز و مجموعه های ورزشی

مراکز فرهنگی و اجتماعی

• کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
• خانه فرهنگ آفرینش
• سالن فرهنگی هنری امام علی
• خانه فرهنگ خرمدشت تاکستان

سخن آخر

در این مقاله، جنبه‌های گوناگون شهرستان تاکستان مورد بررسی قرار گرفته است؛ از موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی گرفته تا ویژگی‌های اقلیمی، وضعیت اقتصادی و امکانات آموزشی، درمانی و فرهنگی این منطقه. همچنین ظرفیت‌های تفریحی و اجتماعی تاکستان مرور شده تا تصویری جامع از وضعیت زندگی در این شهرستان ارائه شود.

تاکستان به عنوان یکی از مناطق با سابقه و اهمیت در استان قزوین، از ظرفیت‌های قابل توجهی برای رشد، سرمایه‌گذاری و توسعه برخوردار است، با این حال با چالش‌هایی نیز مواجه می‌باشد. شکوفایی کامل پتانسیل‌های این شهرستان نیازمند برنامه‌ریزی اصولی، توسعه زیرساخت‌ها و نگاه بلندمدت به پایداری است.

با افزایش جمعیت و تحولات شهری، پرسش‌هایی اساسی در زمینه آینده توسعه تاکستان مطرح می‌شود که نیازمند مشارکت مردمی و تحلیل کارشناسانه هستند:

• با توجه به سابقه تاریخی و جایگاه تاکستان در منطقه، آینده این شهرستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا تاکستان می‌تواند به یکی از قطب‌های مستقل اقتصادی و فرهنگی در استان قزوین تبدیل شود؟
• جاذبه‌های طبیعی، باغات انگور و میراث فرهنگی تاکستان چه نقشی در جذب گردشگر دارند؟ چه پیشنهادهایی برای بهبود زیرساخت‌های گردشگری این شهرستان دارید؟

• چالش‌های اصلی اقتصادی تاکستان کدام‌اند و چه راهکارهایی برای تقویت صنایع محلی، افزایش صادرات محصولات کشاورزی و ایجاد برندهای بومی پیشنهاد می‌کنید؟
• خدمات عمومی همچون آموزش، درمان و تفریحات شهری تا چه حد پاسخگوی نیاز جمعیت رو به رشد است؟ کدام بخش‌ها نیازمند توجه بیشتری هستند؟
• از دید شما، بزرگ‌ترین مزیت و نقطه قوت تاکستان چیست؟ چگونه می‌توان با تکیه بر آن، توسعه‌ای پایدار و هدفمند را رقم زد؟

بی‌صبرانه منتظر شنیدن نظرات و تجربیات ارزشمند شما درباره واقعیت‌های زندگی در تاکستان هستیم.

منابع

1. جمعیت تاکستان _ ویکی پدیا
2. مساحت تاکستان _ ویکی پدیا
3. خرمدشت (تاکستان) _ ویکی پدیا
4. خرمدشت _ ویکی فقه
5. بخش خرمدشت _ ویکی پدیا
6. خرمدشت _ دانشنامه جهان اسلام
7. شهر تاکستان _ ویکی پدیا
8. تاکستان شهر انگور ایران _ مهر و ماه
9. شهرستان تاکستان _ ویکی فقه
10. تاکستان _ مرجع شهرهای ایران
11. تاکستان، شهری با طعم شیرین انگور واقع در استان قزوین _ شیش دونگ
12. تاریخچه و نقشه جامع شهر تاکستان _ خبرگزاری آنا
13. وجه تسميه و پيشينه تاريخي تاکستان _ شهرداری قزوین
14. تاکستان شهر انگور ایران _ مهر و ماه
15. آشنایی با دیدنی های شهرستان تاکستان _ اتاقک
16. جاذبه های دیدنی تاکستان _ هم اقلیم
17. درباره آب وهوا تاكستان _ پایگاه اطلاع رسانی مرکز گردشگری علمی _ فرهنگی دانشجویان ایران
18. تاکستان _ میدون
19. «روستا بازار» تاکستان؛ گامی نو برای تقویت اقتصاد بومی و حذف واسطه‌ها _ خبرگزاری مهر
20. اعلایی : منطقه ویژه اقتصادی تاکستان زیر ساخت تحول آفرین در اقتصاد استان قزوین است _ خبرگزاری برنا
21. منطقه ویژه اقتصادی تاکستان از رویا تا واقعیت _ خبرگزاری ایرنا
22. ضرب‌الأجل استاندار قزوین؛منطقه ویژه اقتصادی تاکستان تا یک‌ماه آینده کلنگ‌زنی شود _ پایگاه خبری تحلیلی تیتر قزوین
23.  انگور تاکستان، ظرفیتی فراموش شده در اقتصاد استان قزوین _ روزنامه ولایت قزوین
24. اعلایی: اقتصاد تاکستان در سالهای آینده شکوفا خواهد شد _ خبرگزاری برنا
25. معرفی شهرستان تاکستان _ شهر مجازی
26. رستوران های تاکستان _ نقشه و مسیریاب بلد
27. لیست پارک‌های تاکستان _ نقشه و مسیریاب بلد
28. لیست سالن های ورزشی تاکستان _ نقشه نشان
29. لیست مراکز خرید تاکستان _ نقشه و مسیریاب بلد
30. بیمارستان های تاکستان _ دکتر ساینا
31. لیست مراکز درمانی استان قزوین شهر تاکستان _ سامانه سلامت جافام
32. لیست مراکز فرهنگی تاکستان _ نقشه نشان
33. مراکز فرهنگی و هنری استان قزوین _ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قزوین