
- نویسنده: صادق بقایی
- زمان انتشار: شنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۴
- آخرین بهروزرسانی: یکشنبه ۳۰ شهریور ۱۴۰۴
- دستهبندی: اطلس ایران , ایران , خراسان رضوی , سرخس , شهرستان ها , مکانها
مقدمه
شهرستان سرخس در شمالشرقی استان خراسان رضوی جای گرفته و مرکز آن، شهر سرخس است. این شهرستان در سال ۱۳۶۸ هجری خورشیدی با جدایی از مشهد بهطور رسمی به عنوان یک واحد مستقل اداری شناخته شد. پیشینه نام «سرخس» در منابع تاریخی به دلیل موقعیت مرزی و حضور در مسیر راههای باستانی، همواره با اهمیت نظامی، اقتصادی و ارتباطی همراه بوده است.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان حدود ۱۱۰٬۰۲۸ نفر گزارش شده است. مساحت آن نزدیک به ۵۳۹۷ کیلومتر مربع بوده و به دلیل گستردگی جغرافیایی، ترکیب جمعیتی متنوعی دارد. عمده ساکنان فارسیزباناند، اما بهواسطه موقعیت مرزی و مهاجرتهای تاریخی، حضور اقوام ترکمن و گروههای دیگر نیز به غنای فرهنگی منطقه افزوده است.
از نظر موقعیت طبیعی، سرخس در نقطهای حساس و راهبردی از ایران قرار دارد. این شهرستان از شمال و شرق با ترکمنستان هممرز است. در جنوب آن رودخانه کشفرود جریان دارد و در شرق، رودخانه سرخس یا سرخسرود – که از پیوستن کشفرود و هریرود شکل میگیرد – حد طبیعی منطقه را مشخص میسازد. مرزهای غربی و جنوبغربی نیز با امتداد ارتفاعات کپهداغ محصور شده است. سرخس با شهرستانهای کلات، مشهد و صالحآباد نیز همسایگی دارد.
شرایط اقلیمی شهرستان بیشتر تحت تأثیر دشتهای خشک و نیمهخشک است، اما وجود رودخانهها و منابع آبی مرزی، امکان کشاورزی و فعالیتهای دامداری را فراهم کرده است. افزون بر این، قرار گرفتن سرخس در مسیر کریدورهای بینالمللی و نزدیکی به مرز، جایگاه ویژهای برای آن در حوزه اقتصاد، ترانزیت و انرژی ایجاد کرده است.
با توجه به این ویژگیها، سرخس نه تنها در جغرافیای استان خراسان رضوی بلکه در معادلات ملی و منطقهای ایران نیز اهمیت دارد. پیوند میان طبیعت، مرز، تاریخ و اقتصاد، این شهرستان را به نقطهای راهبردی و چندوجهی بدل ساخته است.
در ادامه میتوان ابعاد گوناگون سرخس از تاریخ و جغرافیا تا اقتصاد، فرهنگ و کیفیت زندگی را به تفصیل بررسی کرد تا تصویری جامع و تحلیلی از این شهرستان به دست آید.
اطلاعات پایه و پیشینه تاریخی شهرستان سرخس
مرکز شهرستان سرخس و تقسیمات تابعه
مرکز شهرستان سرخس، شهر مرزی و تاریخی سرخس است که در شمالشرقیترین نقطه استان خراسان رضوی و در مجاورت ترکمنستان قرار دارد. این شهرستان پس از جدایی از مشهد در سال ۱۳۶۸ هجری خورشیدی بهطور رسمی شکل گرفت و امروز بهعنوان یکی از مهمترین مناطق مرزی و راهبردی ایران شناخته میشود.
شهر سرخس، که در دشتهای هموار و نسبتاً کمارتفاع خراسان جای دارد، تنها ۳۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و همین ویژگی، آن را به یکی از پستترین نقاط استان بدل کرده است. بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت شهر سرخس ۴۲٬۱۷۹ نفر در قالب ۱۱٬۸۱۲ خانوار گزارش شده است. روند رشد جمعیت این شهر در دهههای اخیر نشان میدهد که از میانه قرن چهاردهم خورشیدی تاکنون بهطور پیوسته بر شمار ساکنان آن افزوده شده است. بیشتر مردم این ناحیه مسلمان و پیرو مذهب اهل سنت هستند.
در کنار مرکز شهرستان، شهر مزداوند (که در گذشته با نامهای مزدوران و مرزداران شناخته میشد) دومین شهر این منطقه به شمار میآید. مزداوند در بخش مرزداران و در جنوبغربی سرخس قرار گرفته و پیشینهای کهن در تاریخ سکونت و دفاع مرزی دارد. این شهر در سال ۱۳۸۳ به جایگاه شهری ارتقا یافت و در حال حاضر جمعیت آن بر اساس سرشماری ۱۳۹۵، حدود ۱٬۲۴۱ نفر در ۳۲۹ خانوار است. مردم مزداوند عمدتاً فارسیزباناند، هرچند اقوام بلوچ و ترک نیز در میان آنان حضور دارند که بر تنوع فرهنگی منطقه افزوده است.
از نظر تقسیمات کشوری، شهرستان سرخس امروز شامل دو بخش، شش دهستان و دو شهر است. بخش مرکزی به مرکزیت شهر سرخس اداره میشود و سه دهستان تجن، خانگیران و سرخس را دربر میگیرد. بخش مرزداران نیز با مرکزیت شهر مزداوند شکل گرفته و شامل دهستانهای پل خاتون، گلبیبی و مرزداران است. این ساختار تقسیماتی بازتابی از تنوع جغرافیایی و جمعیتی منطقه است که در کنار موقعیت مرزی، نقشی مهم در هویت اجتماعی و اقتصادی شهرستان دارد.
به طور کلی، شهرستان سرخس با مرکزیت شهر سرخس و ساختار تقسیماتی متشکل از دو بخش و چندین دهستان و شهر، جایگاهی ویژه در شمالشرقی کشور ایفا میکند. این تنوع اداری و جغرافیایی نهتنها بیانگر گستردگی و اهمیت محلی شهرستان است، بلکه نقش برجسته آن در سطح استان و حتی در معادلات ملی و منطقهای را نیز نشان میدهد.

پیشینه سکونت، تمدن و شکلگیری شهرستان سرخس
سرخس از دیرباز نقطهای راهبردی و فرهنگی در شمالشرقی ایران بوده است؛ جایی که هر جریان تاریخی و هر موجی از کوچ و تاختوتاز، ردپای خود را بر زمین و نام آن گذاشته است. در سدهٔ نخست هجری، این ناحیه بهدست اعراب افتاد و از آن پس در گذرگاه رویدادهای سیاسی و نظامی خراسان جای ویژهای یافت. در قرون بعد، بهویژه در زمانِ حیات حکومتهایی چون آل سلاجقه و سپس در دورهٔ آل سلجوق، سرخس رونق تازهای گرفت؛ بهطوری که در زمان آلب ارسلان آنچنان اهمیت یافت که وی بخشی از امور خود را در این منطقه پیگرفت و شهر جایگاهی شناختهشده در قلمرو خراسان شد.
در منابع سفرنامهای و تاریخی نیز سرخس بارها نام برده شده است. روایتها از حضور سربداران و نبردهایی که بر سر تسلط بر شهرهای بزرگِ خراسان رخ داد حکایت دارند؛ نمونهٔ آن اشاراتی است که نشان میدهد سرخس در کنار شهرهایی چون توس و الزاوه از مراکز مهم منطقه بهشمار میآمده است. این بازتاب، مؤید نقش سرخس بهعنوان کانونی شهری و دارای نفوذ محلی در دورههای گوناگون است.
پیشینهٔ قومیتها و طوایف ساکن در منطقه نیز پیچیدگی و تنوع دارد. نامها و نسبهایی که در متون تاریخی و محلی آمده—از جمله روایتهایی دربارهٔ بازماندگان طوایف پارسی و قبیلههای محلی—اشاره به پیوندهای دیرینهٔ مردم این سرزمین با جوامع کهنتر دارد. همچنین بهگفتهٔ منابع محلی و برخی مورخان، گروههایی که بهعنوان مدافعان مرز و نگهبانان این دیار شناخته میشدند در مقاطع مختلف تاریخی به منطقه مهاجرت کرده و در شکلگیریِ بافت جمعیتی نقشآفرینی کردهاند.
جغرافیای سیاسی مرزها نیز سرخس را در معرض تغییرات جبر جغرافیایی و سیاستهای بینالمللی قرار داده است. در مقاطع تاریخی گوناگون، بخشهایی از این ناحیه بر اثر معاهدات و مداخلات خارجی دوقسمت شده یا تحت تأثیر تغییر امتداد مرزها قرار گرفتهاند؛ امری که بر کارکرد اجتماعی، اقتصادی و مرزیِ سرخس هم تأثیر گذاشته است. با وجودِ این تقسیمات، بخشهایی از میراث فرهنگی و نامهای محلیِ کهنِ منطقه همچنان زنده ماندهاند.
ادبیات و هنر نیز از حضور سرخس بینصیب نبودهاند؛ شاعرانی همچون سنایی غزنوی آثاری را در یا در مدح چهرههایی از این سامان سرودند که نشاندهندهٔ ارتباط منطقه با عرصهٔ علمی و ادبی خراسان است. این ارتباط فرهنگی، نشان میدهد که سرخس تنها یک نقطهٔ نظامی یا مرزی نبوده، بلکه گاهی كانون تولید علم و ادبیات نیز محسوب میشده است.
در روزگار معاصر، بهویژه در سالهای اخیر، توسعهٔ زیرساختهای انرژی و حملونقل—از جمله بهرهبرداری از منابع گازی منطقه، احداث پالایشگاهها و توسعهٔ خطوط ریلی و جادهای—نقشی تعیینکننده در دگرگونی اقتصادی و جمعیتی سرخس داشتهاند. فعالیتهای ترانزیتی و مرزی نیز موقعیت استراتژیک شهرستان را تقویت کرده و آن را به نقطهای مهم برای تبادلات منطقهای بدل ساخته است.
در مجموع، تاریخ سکونت و شکلگیری سرخس سرخی از تلاقی عوامل طبیعی، نظامی و فرهنگی را در خود ثبت کرده است: از حضور قبایل کهن و نقش آنان در شکلدهی به هویت محلی، تا قرار گرفتن شهر در مسیر راههای بازرگانی و رویارویی با تحولات مرزی و سیاسی. بررسی این لایههای تاریخی، پنجرهای باز میکند به فهم عمیقترِ سرخسِ امروز—شهری که هویتِ خود را در پیوند با مرز، راه و فرهنگ ساخته و بازسازی کرده است.
تاریخچه نام شهرستان سرخس و تغییرات آن در گذر زمان
نام کهن سرخس در منابع محلی و تاریخی بهصورتهای گوناگونی ثبت شده است؛ از «ساریگا» که ساکنان محلی آن را «ساریکا» مینامیدهاند تا اشکال دیگری همچون «ساریگَو»، «سرخس نو»، «سرخس ناصری» و «سرخس افراسیابی». این تنوع نامها بازتابِ لایههای متعدد تاریخی، زبانی و فرهنگی منطقه است: «ساریگَو» را بعضی محلیان به معنای «خانهٔ پهلوانان» خواندهاند (با این توضیح که «گَو» در گویش محلی بهمعنای پهلوان آورده شده است) و اُشکال دیگر نشاندهندهٔ پیوند مکان با حکمرانیها، وقایع تاریخی و روایتهای محلیاند.
سرخس از دیرباز موقعیتی راهبردی در مسیرهای بازرگانی و فرهنگی داشته و به همین سبب نامش بارها در منابع جغرافیایی و ادبی دیده میشود. متون کهن جغرافیایی و تاریخنگاری دربارهٔ سرخس اشاره کردهاند که این ناحیه شهری واقع بر راهها بوده، دارای زمینها و کشاورزی مطلوب و مردمانی توانمند و جنگیمسلک بوده است. چنین توصیفاتی نشان میدهد که سرخس همواره نقشی فراتر از یک آبادی کوچک داشته و بهعنوان نقطهای میانراهی در مراودات منطقهای شناخته میشده است.
در ادبیات فارسی نیز یاد سرخس کموبیش آمده است؛ از جمله در بازتابهای حماسی و روایی. این مسأله، همراه با گزارشهایی دربارهٔ وجود گونههایی از گیاه «سرخس» در منطقه در گذشته—که بهگفتهٔ بومیان تا حدی از بین رفته بود—حمایت ضمنی از کهنبودن نام «سرخس» فراهم میآورد. بنابراین، هرچند شکلها و القاب متعدد به روایت و جعلنام در دورههای مختلف مرتبطاند، خودِ «سرخس» بهعنوان نامی با سابقهٔ طولانی در میان منابع تاریخی و محلی جایگاه ثابتی دارد.
در مجموع، تحول نام سرخس نتیجهٔ تلاقی عوامل زبانی، فرهنگی، سیاسی و طبیعی است: از کهنوافسانهها و محاورههای محلی تا تغییرات اداری و رویدادهای تاریخی. واکاوی این نامها و لایههای معناییشان پنجرهای میگشاید به تاریخ اجتماعی و هویتی این سرزمین—سرزمینی که همواره میان راهها و مرزها ایستاده و هویت خود را در گذر زمان بازتعریف کرده است.
طبیعت، گردشگری و جذابیتهای محیطی شهرستان سرخس
شهرستان سرخس، در شمال شرق استان خراسان رضوی و در همسایگی مرز با ترکمنستان، با طبیعتی متنوع و چشماندازهای بکر، یکی از مناطق مهم و زیبا این استان به شمار میآید. این شهرستان با ترکیبی از دشتهای وسیع، کوههای سرسبز و منابع آبی طبیعی، فضایی دلانگیز برای دوستداران طبیعت و گردشگری فراهم کرده است. جلوههای طبیعی سرخس، نمایانگر ارتباط عمیق مردم با محیط زیست و فرهنگ بومی منطقه است.
علاوه بر طبیعت، آثار تاریخی پراکنده در شهرستان سرخس، بازتابی از پیشینه تاریخی و تمدن دیرپا این منطقه هستند. بناهای قدیمی و نشانههای معماری سنتی، هویت فرهنگی مردم این دیار را به خوبی نمایان میکنند.
در ادامه، به معرفی برخی از جاذبههای طبیعی و تاریخی شاخص شهرستان سرخس خواهیم پرداخت.
- سد دوستی
- آرامگاه بابا لقمان
- دریاچه بزنگان
- کاروانسرای رباط شرف
- غار مزدوران
- پل خاتون
- روستای بزنگان
- غار بزنگان
- دریاچه آب شیرین بزنگان
- رباط ماهی سرخس
- منطقه شکار ممنوع گرزمی



شرایط اقلیمی و آب وهوا شهرستان سرخس
شهرستان سرخس در گذشته دارای اقلیمی معتدل و خشک بود، اما با توسعه کشاورزی آبی و ساخت سد دوستی، وضعیت آبوهوایی آن به سمت گرم و مرطوب تغییر یافته است. این تغییرات بهویژه در فصل بهار و تابستان مشهود است، بهطوری که بیشینه دمای هوا در این بازهها به ۵۰ درجه سانتیگراد میرسد و کمینه دمای زمستانها تا ۲۵ درجه زیر صفر کاهش مییابد.
میانگین بارش سالانه شهرستان سرخس حدود ۱۸۰ میلیمتر است که بارندگیها عمدتاً پراکنده و کمدامنهاند. رطوبت مطلق متوسط در این منطقه حدود ۶۷ درصد گزارش شده و بیشترین میزان رطوبت در حد ۵۰ درصد و کمترین آن ۳۲ درصد است.
از نظر جغرافیایی، شهرستان سرخس در مجاورت رشتهکوه مزداوند (کپهداغ) قرار دارد که از شمال به کوههای خواجه و منطقه چهچهه و از جنوب به پل خاتون میرسد. دو رودخانه مهم کشفرود و هریرود منابع اصلی آبهای سطحی این منطقه هستند که سرچشمههای آنها در کوههای هزار مسجد و کوههای باب در افغانستان واقع شدهاند.
ویژگیهای اقتصادی و زیرساختی شهرستان سرخس
منابع اصلی درآمد
شهرستان سرخس در شمالشرق استان خراسان رضوی، در مجاورت مرز با ترکمنستان قرار گرفته و یکی از مقاصد مهم ترانزیتی کشور است. جمعیت آن در سرشماری ۱۳۹۵ حدود ۹۷٬۵۱۹ نفر بوده است.
این شهرستان نقش مهمی در ترانزیت و تجارت خارجی دارد؛ بهطوریکه عمده درآمد اقتصادی آن از حملونقل کالا، انبارداری و خدمات لجستیکی ناشی میشود. همچنین صنایع ساده معدنی مانند فرآوری گوگرد، نفت و گاز نیز سهم قابل توجهی در اقتصاد محلی دارند .
محصولات شاخص، ظرفیت صادرات و برندهای محلی
در شهرستان سرخس بیشتر صنایع صادراتمحور نیستند؛ بلکه تمرکز بر خدمات ترانزیت، انبارداری و لجستیک است. ولی برخی فعالیتها در حوزه انرژی و صنایع تبدیلی انجام میشود:
انرژی و فرآوری گوگرد: شرکتهای خارجی از ترکیه و افغانستان در این زمینه فعال هستند و کارخانههای مرتبط در منطقه ساخته شدهاند .
صادرات ریلی کالا: بیش از ۳ تا ۵ میلیون تن بار سالانه از طریق سرخس به کشورهای آسیای میانه و اروپایی ارسال میشود.
صادرات کالا از ترانزیت مجدد: کالاهای ایرانی یا عبوری (کالاهای صادرات مجدد) از طریق این گره لجستیکی صادر میشوند؛ با توجه به رویکرد منطقه با تمرکز بر صادرات، فرصتی برای توسعه برندهای ملی در آینده وجود دارد.
خدمات عمومی و و کیفیت زندگی شهری در شهرستان سرخس
رستورانها، بازارها و فضاهای خرید
شهرستان سرخس، در سالهای اخیر با گامهایی استوار در مسیر توسعهی خدمات شهری و رفاهی، چهرهای نو به خود گرفته است. این منطقه با بهرهگیری از ریشههای فرهنگی و ظرفیتهای بومی، توانسته فضایی دلنشین برای ساکنان و مسافران فراهم آورد. رستورانهای سنتی با طعم اصیل غذاهای محلی و بازارهای پرجنبوجوش، بخشی از زیست شهری سرخس را شکل میدهند که نیازهای روزمره مردم را بهخوبی پاسخ گفتهاند. در ادامه، به معرفی برخی از مراکز خوراکی و خرید شاخص این شهرستان خواهیم پرداخت:
رستورانها
- رستوران توکا
- رستوران کندو
- کافه فست فود اردیبهشت
- آشپزخانه غدیر
- رستوران آصف آبادی
- مرغ بریان رویال
- رستوران گلچین
- رستوران غذاهای سنتی ترکمنی گوزل
بازارها و مراکز خرید
- فروشگاه کوثر
مراکز درمانی، بهداشتی و تخصصی
شهرستان سرخس در استان خراسان رضوی دارای مراکز درمانی و بهداشتی متعددی است که خدمات متنوعی، اعم از عمومی و تخصصی، به ساکنان منطقه ارائه میکنند. در سالهای اخیر، با توسعه و بهروزرسانی زیرساختهای درمانی، کیفیت این خدمات به طور چشمگیری بهبود یافته است. در ادامه، به معرفی مهمترین بیمارستانها و درمانگاههای شهرستان سرخس میپردازیم:
- بیمارستان لقمان حکیم
- بيمارستان 17 شهریور
- درمانگاه شبانه روزی امام رضا (ع)
- پلی کلینیک شهرک گاز
- درمانگاه تامین اجتماعی
مراکز آموزشی: مدارس، دانشگاهها و مؤسسات فنی و علمی
شهرستان سرخس در مسیر رشد علمی و فرهنگی خود، توانسته است مجموعهای متنوع از مراکز آموزشی را در سطوح مختلف ایجاد کند که به طور مؤثری در ارتقای دانش و مهارت ساکنان نقش ایفا میکنند. در سالهای اخیر، بهبود زیرساختهای آموزشی، تجهیز فضاهای یادگیری و تمرکز ویژه بر ارتقای کیفیت آموزش، باعث پیشرفت قابل توجهی در حوزه آموزش و پرورش این شهرستان شده است. از مهمترین بخشهای این توسعه، آموزش عالی است که با استقرار دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی معتبر، شرایط مناسبی را برای ادامه تحصیل دانشجویان فراهم آورده است. در ادامه، به معرفی تعدادی از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی فعال در شهرستان سرخس میپردازیم:
- دانشگاه آزاد اسلامي سرخس
- دانشگاه علمی کاربردی سرخس
- دانشگاه پیام نور سرخس
خدمات تفریحی، ورزشی، فرهنگی و اجتماعی
شهرستان سرخس در استان خراسان رضوی از مجموعهای گسترده و متنوع از فضاهای تفریحی، پارکها، اماکن ورزشی و مراکز فرهنگی بهرهمند است که فرصتهای مناسبی را برای تفریح، ورزش و فعالیتهای اجتماعی خانوادهها فراهم میآورد. این امکانات نقش مؤثری در ارتقاء کیفیت زندگی و افزایش شور و نشاط اجتماعی میان ساکنان منطقه دارند. در ادامه، به معرفی برخی از مهمترین بوستانها، سالنهای ورزشی و مراکز فرهنگی شهرستان سرخس خواهیم پرداخت:
بوستانها و پارکها
- پارک آزادگان (ترافیک)
- بوستان کودک
- بوستان وحدت
مراکز و مجموعههای ورزشی
- باشگاه بدن سازی انرژی پلاس
- باشگاه بانوان سرخس
- باشگاه شهید دهقان زاده
- مجموعه ورزشی 22 بهمن
- باشگاه کاراته انصار الحسین (ع)
- باشگاه صنعت گاز سرخس
- سالن ورزشی سپاه ۹دی
- باشگاه سردار شهید خادم الشریعه
مراکز فرهنگی و اجتماعی
- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
سخن آخر
در این مقاله، جنبههای مختلف شهرستان سرخس استان خراسان رضوی بررسی خواهد شد؛ از موقعیت جغرافیایی و تاریخچه این شهرستان گرفته تا ویژگیهای اقلیمی، ساختارهای اقتصادی و خدمات درمانی، آموزشی و فرهنگی. همچنین، ظرفیتهای تفریحی و اجتماعی شهرستان سرخس نیز مورد تحلیل قرار خواهد گرفت تا تصویری جامع از وضعیت زندگی در این شهرستان ارائه گردد.
سرخس، با موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در شمال شرق ایران و نزدیکی به مرزهای افغانستان و ترکمنستان، از شهرستانهای مهم و کلیدی استان خراسان رضوی است. این شهرستان به دلیل قرارگیری در مسیرهای ترانزیتی و تجاری، از ظرفیت بالایی برای جذب سرمایهگذاری و ارتقای بخشهای مختلف اقتصادی برخوردار است. سرخس با منابع طبیعی غنی، زمینهای کشاورزی و فعالیتهای صنعتی، میتواند به یکی از قطبهای اقتصادی و صنعتی این منطقه تبدیل شود. با این حال، همچنان چالشهایی نظیر توسعه زیرساختها، جذب نیروی انسانی متخصص و بهبود کیفیت خدمات عمومی در این شهرستان وجود دارد که برای رفع آنها نیاز به توجه و برنامهریزی جامع است.
با توجه به روند رشد جمعیت و تحولات اقتصادی، پرسشهایی در خصوص آینده شهرستان سرخس مطرح میشود که نیازمند تحلیلهای کارشناسی و همت مسئولان است:
- با توجه به تاریخچه و موقعیت استراتژیک شهرستان سرخس، چشمانداز توسعه این منطقه چگونه ارزیابی میشود؟ آیا سرخس میتواند به یکی از قطبهای اقتصادی و تجاری مهم در استان خراسان رضوی تبدیل شود؟
- جاذبههای طبیعی و تاریخی شهرستان سرخس چه نقشی در جذب گردشگر و تقویت اقتصاد محلی دارند؟ چه تدابیری برای بهبود زیرساختهای گردشگری و حفظ آثار فرهنگی این شهرستان پیشنهاد میشود؟
- بزرگترین چالشهای اقتصادی شهرستان سرخس چیست و چه تدابیری میتوان برای افزایش صادرات محصولات کشاورزی، گسترش صنایع و ایجاد فرصتهای شغلی اتخاذ کرد؟
- کیفیت خدمات عمومی مانند آموزش، بهداشت و تفریحات در شهرستان سرخس تا چه اندازه قادر به پاسخگویی به نیازهای جمعیت رو به رشد است؟ کدام بخشها نیاز به تقویت بیشتری دارند؟
- از دیدگاه شما، مهمترین مزیت شهرستان سرخس چیست و چگونه میتوان از این مزیتها برای تحقق توسعه پایدار و رونق اقتصادی استفاده کرد؟
نظرات و تجربیات شما میتواند به تحلیل دقیقتر شرایط شهرستان سرخس کمک کند و به ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت آن کمک نماید. منتظر دریافت دیدگاههای ارزشمند شما هستیم.