متاورس چیست؟ همه چیز درباره شهرهای متاورسی و دیجیتال آینده

مقدمه

تصور کنید در خانه خود در تهران نشسته‌اید و بدون آنکه یک قدم بردارید، در یک جلسه کاری در دبی شرکت می‌کنید، از موزه‌ای در پاریس بازدید می‌کنید و چند دقیقه بعد در یک کنسرت زنده در توکیو حضور دارید. این تجربه دیگر رؤیای دور از ذهن نیست؛ متاورس به‌سرعت در حال تبدیل شدن به واقعیتی ملموس است که مرزهای جغرافیایی را کم‌رنگ می‌کند و شکل تازه‌ای از زندگی شهری را پیش چشم ما می‌گذارد.

اما متاورس دقیقاً چیست؟ چگونه فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی و واقعیت افزوده می‌توانند شهرهای آینده را دگرگون کنند؟ و مهم‌تر از همه، چه تفاوتی میان دوقلوی دیجیتال و شهرهای متاورسی وجود دارد؟

متاورس شبکه‌ای از جهان‌های مجازی است که در آن می‌توانید همانند دنیای واقعی فعالیت کنید، خرید انجام دهید، ارتباط برقرار کنید و حتی کار کنید. این فضای دیجیتال نه یک بازی ساده و نه سرگرمی گذراست؛ متاورس نسل تازه اینترنت به شمار می‌رود که قرار است نحوه زندگی، کار و تعامل انسان‌ها را دگرگون کند.

شهرهای متاورسی گام بعدی در مسیر تکامل شهرنشینی هستند. این شهرها با ادغام دنیای فیزیکی و دیجیتال، تجربه‌ای پیشرفته‌تر از مدیریت شهری، ارائه خدمات هوشمند و تعاملات اجتماعی بهینه را برای شهروندان فراهم می‌کنند. از آوکلند نیوزیلند با سیستم Safeswim که کیفیت آب سواحل را پیش‌بینی می‌کند، تا اورومچی چین که با فناوری دوقلوی دیجیتال، مدیریت هوشمند بندر خود را ممکن ساخته است، نمونه‌های متعددی از این تحول در سراسر جهان دیده می‌شود.

در این مقاله با مفاهیم بنیادی متاورس آشنا می‌شوید، تفاوت میان دوقلوی دیجیتال و شهرهای متاورسی را درک می‌کنید و می‌بینید که چگونه شهرهای جهان در حال آماده شدن برای این تغییر بزرگ هستند. در ادامه، چالش‌ها، فرصت‌ها و نمونه‌های موفق این حوزه بررسی می‌شود تا چشم‌انداز روشن‌تری از آینده شهرنشینی پیش روی شما قرار گیرد.

متاورس چیست؟

متاورس به شبکه‌ای از جهان‌های مجازی اشاره دارد که کاربران از طریق فناوری‌های پیشرفته مانند واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در آن حضور می‌یابند و تعامل می‌کنند. این فضاهای دیجیتال امکان خرید و فروش کالا و خدمات را فراهم می‌آورند؛ برخی از این دارایی‌ها تنها در دنیای مجازی وجود دارند و هیچ معادل فیزیکی ندارند.

واقعیت مجازی

واقعیت مجازی (Virtual Reality – VR) محیطی کاملاً شبیه‌سازی‌شده است که کاربر با استفاده از هدست‌های مخصوص، به طور کامل در آن غرق می‌شود. در این تجربه، کاربر از دنیای واقعی جدا شده و وارد محیطی دیجیتال می‌گردد؛ محیطی که می‌تواند شهری خیالی، یک بازی تعاملی یا هر فضای مجازی دیگری باشد.
برای مثال، زمانی که هدست VR را بر سر می‌گذارید و وارد یک شهر خیالی می‌شوید، تمام محیط اطراف به صورت دیجیتال بازسازی می‌شود و می‌توانید با اشیا و افراد موجود در آن فضا تعامل داشته باشید.

واقعیت افزوده

واقعیت افزوده (Augmented Reality – AR) برخلاف واقعیت مجازی، شما را از محیط واقعی جدا نمی‌کند. این فناوری اطلاعات دیجیتال شامل تصاویر، اصوات یا متن‌ها را روی دنیای واقعی قرار می‌دهد و تجربه‌ای ترکیبی از فیزیکی و دیجیتال می‌سازد.
نمونه‌های رایج واقعیت افزوده شامل بازی Pokémon GO است که کاراکترهای دیجیتال را در محیط واقعی نمایش می‌دهد، یا فیلترهای اینستاگرام که عناصر مجازی را روی چهره کاربر اضافه می‌کنند. همچنین اپلیکیشن‌های ناوبری که اطلاعات مسیر را روی تصویر واقعی خیابان نمایش می‌دهند نیز از همین دسته محسوب می‌شوند.

تفاوت VR و AR در تجربه کاربری

تفاوت اصلی این دو فناوری در نحوه ارتباط کاربر با محیط است. واقعیت مجازی تجربه‌ای کاملاً جدا از دنیای واقعی ارائه می‌دهد و کاربر را در فضایی دیگر قرار می‌دهد، اما واقعیت افزوده دنیای واقعی را با لایه‌های دیجیتال غنی می‌کند.
در متاورس، هر دو فناوری کاربرد دارند و محیط‌های فیزیکی و دیجیتالی با یکدیگر ترکیب می‌شوند تا تعاملات پیچیده‌تری شکل بگیرد. این ترکیب، مبنای بسیاری از شهرها و پلتفرم‌های متاورسی آینده خواهد بود که بخشی از زندگی روزمره انسان‌ها را تشکیل می‌دهند.

تاریخچه و شکل‌گیری متاورس

ریشه‌های ادبی: از Snow Crash تا Ready Player One

مفهوم متاورس نخستین بار در رمان علمی‌تخیلی Snow Crash نوشته نیل استفنسون که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد، معرفی گردید. در این اثر، شخصیت‌ها برای فرار از سختی‌های زندگی واقعی، به صورت آواتارهای دیجیتال وارد دنیایی مجازی به نام متاورس می‌شوند و در آن به فعالیت می‌پردازند. این تصویر آینده‌نگرانه از یک دنیای دیجیتال غوطه‌ور، الهام‌بخش بسیاری از نویسندگان و سازندگان بعدی شد.
همچنین فیلم The Matrix ساخته خواهران واچوفسکی در سال ۱۹۹۹ و رمان Ready Player One نوشته ارنست کلاین در سال ۲۰۱۱ که بعدها به فیلم تبدیل شد، همگی ایده ورود به جهانی دیجیتال و تعامل در آن را به تصویر کشیدند و مفهوم متاورس را در فرهنگ عمومی گسترش دادند.

پلتفرم‌های پیشگام: Second Life, Roblox, Fortnite

از اواخر قرن بیستم، پلتفرم‌های دیجیتال مختلفی شروع به ایجاد فضاهای مجازی کردند که کاربران می‌توانستند در آن‌ها به تعامل اجتماعی بپردازند. Second Life که در اوایل دهه ۲۰۰۰ راه‌اندازی شد، به کاربران امکان ساخت آواتار و تجربه زندگی اجتماعی دیجیتال را ارائه داد.
پلتفرم‌هایی مانند Roblox و Fortnite نیز فراتر از یک بازی ساده عمل کردند. در این فضاها کاربران نه تنها بازی می‌کنند، بلکه در کنسرت‌های مجازی شرکت می‌کنند، با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و محیط‌های دیجیتال را به دلخواه خود تغییر می‌دهند. این پلتفرم‌ها نشان دادند که متاورس می‌تواند بستری برای تجربه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متنوع باشد.

نقش شرکت‌های بزرگ فناوری در توسعه متاورس

شرکت‌های بزرگ فناوری نقش کلیدی در توسعه و گسترش متاورس داشته‌اند. فیسبوک (که اکنون Meta Platforms نام دارد) از پیشگامان این حوزه است. این شرکت در سال ۲۰۱۴ کمپانی واقعیت مجازی Oculus را خریداری کرد و در سال ۲۰۲۱ با تغییر نام خود به Meta، تعهد جدی‌تری نسبت به آینده متاورس نشان داد.
در همان سال، Meta اپلیکیشن Horizon Worlds را منتشر کرد؛ فضایی مجازی که کاربران با هدست‌های واقعیت مجازی وارد آن می‌شوند و به تعامل اجتماعی و فعالیت‌های سرگرم‌کننده می‌پردازند. همچنین محیط کاری مجازی Horizon Workrooms نیز معرفی شد که امکان همکاری از راه دور را در قالب تجربه‌ای شبیه‌سازی‌شده و شبه‌حضوری فراهم می‌کند.

تفاوت دوقلوی دیجیتال و متاورس

دوقلوی دیجیتال: نسخه مجازی دقیق از واقعیت

دوقلوی دیجیتال به نسخه مجازی یک شیء، سیستم یا حتی شهر واقعی گفته می‌شود که با استفاده از داده‌های واقعی و به‌روز، رفتار و وضعیت لحظه‌ای نمونه فیزیکی را شبیه‌سازی می‌کند. هدف اصلی این فناوری، بهبود تصمیم‌گیری، پیش‌بینی دقیق‌تر و مدیریت کارآمدتر در دنیای واقعی است.
دوقلوی دیجیتال بیشتر بر جنبه‌های تحلیلی، مدل‌سازی و پایش داده‌های شهری متمرکز است و ابزاری در اختیار مدیران و برنامه‌ریزان قرار می‌دهد تا سناریوهای مختلف را آزمایش کرده و تصمیمات دقیق‌تری اتخاذ کنند.

متاورس: دنیای دیجیتال تعاملی و زنده

متاورس دنیایی دیجیتال و فراگیر است که افراد می‌توانند همانند دنیای واقعی در آن حرکت کنند، گفتگو داشته باشند، خرید کنند، کار کنند یا در رویدادها شرکت نمایند. این تجربه نه تنها در یک مکان فیزیکی، بلکه از طریق اینترنت و ابزارهایی مانند هدست‌های واقعیت مجازی، گوشی هوشمند یا کامپیوتر قابل دسترسی است.
متاورس فراتر از یک ابزار تحلیلی عمل می‌کند؛ این فضا لایه‌ای تعاملی، بصری و اجتماعی به دنیای دیجیتال اضافه کرده و کاربران را از حالت نظاره‌گر به مشارکت‌کننده فعال تبدیل می‌کند.

از دوقلوی دیجیتال تا شهر متاورسی

شهر دوقلوی دیجیتال نسخه‌ای مجازی و دقیق از شهر واقعی است که امکان شبیه‌سازی، پایش و کنترل سناریوهای پیچیده شهری را فراهم می‌آورد و به افزایش کارایی و پایداری شهر کمک می‌کند.
اما شهرهای متاورسی سطح پیشرفته‌تری از این مفهوم هستند. شهرهای متاورسی با ادغام نظام‌های فیزیکی، دیجیتال و انسانی، یک زیست‌بوم شهری به‌هم‌پیوسته و هوشمند را شکل می‌دهند. در این شهرها، شهروندان نه تنها ناظر داده‌ها و تحلیل‌ها هستند، بلکه به صورت فعال در شکل‌دهی و تجربه فضای شهر مشارکت دارند و محیطی زنده، تعاملی و پویا می‌سازند.

شهرهای متاورسی؛ آینده شهرنشینی

ویژگی‌های شهرهای متاورسی

شهرهای متاورسی به عنوان نسل تازه‌ای از فضاهای شهری، پیوندی پویا میان واقعیت فیزیکی و جهان مجازی ایجاد می‌کنند. در این نوع شهرها، داده‌ها به صورت مستمر جمع‌آوری، تحلیل و میان سامانه‌ها و کاربران به‌صورت بلادرنگ به اشتراک گذاشته می‌شود تا مبنای تصمیم‌گیری‌های سریع و هوشمند قرار گیرد.
این شهرها نه‌تنها از نظر زیرساختی کارآمدتر عمل می‌کنند، بلکه خدمات را دقیق‌تر، سریع‌تر و با توجه به نیاز واقعی شهروندان ارائه می‌دهند. حاصل این تحول، ایجاد فضاهایی پایدارتر از نظر زیست‌محیطی، بهینه‌تر از نظر عملکرد و انسانی‌تر از نظر تجربه زیستی است.

ادغام فضاهای فیزیکی و دیجیتال

یکپارچگی بی‌مرز میان فضای واقعی و فضای دیجیتال، چشم‌اندازهای تازه‌ای در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری گشوده است. شهروندان می‌توانند بدون ترک خانه در کلاس‌های مجازی شرکت کنند که کیفیتی مشابه حضور فیزیکی دارد، یا در تورهای شهری، بازدید از موزه‌ها و برنامه‌های فرهنگی مشارکت کنند.
این تجربه‌ها با استفاده از فناوری‌های کلیدی مانند واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت اشیاء ممکن می‌شوند. چنین ترکیبی بستری برای نوآوری اقتصادی، فرهنگی و آموزشی فراهم می‌کند و شهرها را به محیط‌هایی انعطاف‌پذیرتر و کاربرمحورتر تبدیل می‌نماید.

نقش داده در شکل‌دهی شهرهای هوشمند

در شهرهای متاورسی، داده‌ها عنصر اصلی عملکرد و تصمیم‌سازی هستند. مجموعه گسترده‌ای از حسگرها و سامانه‌های هوشمند، اطلاعات لحظه‌ای مربوط به ترافیک، کیفیت هوا، مصرف انرژی و رفتار شهروندان را جمع‌آوری می‌کنند.
این داده‌ها سپس تحلیل شده و به ابزارهایی قدرتمند برای بهینه‌سازی خدمات شهری تبدیل می‌شوند. برنامه‌ریزان شهری قادر خواهند بود الگوهای حرکت، نیازهای اجتماعی و چالش‌های محیطی را بهتر درک کنند و بر اساس آن تصمیمات دقیق‌تری برای آینده اتخاذ نمایند. چنین رویکردی، شهر را به موجودی زنده و پاسخگو تبدیل می‌کند که می‌تواند خود را با نیازهای ساکنان هماهنگ سازد.

نمونه‌های موفق شهرهای دوقلوی دیجیتال در جهان

آوکلند، نیوزیلند: سیستم Safeswim  و مدیریت کیفیت آب

Safeswim یک دوقلوی دیجیتال برای شبکه‌های فاضلاب و آب‌های طوفانی آوکلند است که کیفیت آب را در ۸۴ ساحل این شهر به‌صورت لحظه‌ای پیش‌بینی می‌کند. این سیستم روزانه بیش از یک میلیارد نقطه داده را از سازمان‌های مختلف گردآوری و تحلیل می‌کند.
به دلیل موفقیت چشمگیر این پروژه، Safeswim توسعه یافته و اکنون ۷۲ منطقه در سراسر نورث‌لند نیوزیلند را پوشش می‌دهد. این پلتفرم ابزار رسمی سازمان نجات غریق برای انتشار اطلاعات و هشدارهای ایمنی آب است و به شهروندان کمک می‌کند انتخاب‌های دقیق‌تری درباره استفاده از سواحل داشته باشند.

هنگ‌کنگ: پروژه توسعه شهر جدید تونگ چونگ

پروژه توسعه شهر جدید تونگ چونگ به عنوان طرحی پایلوت برای ایجاد جامعه‌ای کم‌کربن در جزیره لانتائو طراحی شده است. در تمام مراحل عملیات احیای زمین در بخش شرقی تونگ چونگ، از فناوری‌هایی همچون اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی، ناوبری ماهواره‌ای و تدابیر امنیتی هوشمند استفاده شده است.
پلتفرم دوقلوی دیجیتال این پروژه آن‌قدر موفق بوده که دولت تصمیم گرفته آن را در طرح‌های توسعه‌ای دیگری مانند کوو تونگ شمالی و فنلینگ شمالی نیز به‌کار گیرد. امروزه این فناوری به یک استاندارد ثابت تبدیل شده و بیش از ۴۰۰ مدل از سوی ۳۰ شرکت در ۱۴ قرارداد عمرانی در این پلتفرم ثبت شده‌اند.

اورومچی، چین: بندر هوشمند جاده ابریشم

در سکوی بندر اینترنت اشیاء مرکز مونتاژ راه‌آهن چین اروپا، از فناوری دوقلوی دیجیتال شهری و هوش مصنوعی برای افزایش ایمنی و کارایی بهره گرفته شده است. این فناوری در بخش‌هایی چون دیدپذیری، کنترل و مدیریت ایستگاه کاربرد دارد.
این سیستم امکان مشاهده و تجسم کامل روند لجستیک کانتینرها را فراهم می‌کند و فرصت‌های بیشتری برای برنامه‌ریزی دقیق ایجاد می‌نماید. همچنین با ورود کامیون‌ها و خودروهای گشت هوشمند بدون سرنشین، جایگزینی نیروی انسانی با ربات‌ها در این بندر تسهیل شده و بهره‌وری سیستم به شکل قابل توجهی افزایش می‌یابد.

چالش‌های پیش روی شهرهای متاورسی

پیچیدگی فرایند تبدیل به متاورس

حرکت از یک شهر دیجیتال به شهر متاورسی تنها یک ارتقای فناورانه نیست، بلکه نیازمند اصلاح ساختارهای مدیریتی و تصمیم‌گیری است. این تحول به درک جمعی از مفاهیم نوین و مشارکت فعال تمام افراد جامعه وابسته است.
برنامه‌ریزان شهری، مدیران، بخش خصوصی و خود شهروندان باید با این فضا آشنا شوند و نقش‌شان را در اکوسیستم دیجیتال جدید درک کنند. این فرایند زمان‌بر و نیازمند آموزش گسترده، فرهنگ‌سازی و ایجاد زیرساخت‌هایی است که پذیرش عمومی را تسهیل کند.

چالش‌های فناورانه و نیاز به سرمایه‌گذاری

توسعه شهرهای متاورسی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان در فناوری‌های اساسی مانند واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی، فناوری‌های لمسی و رباتیک است. این سرمایه‌گذاری‌ها برای ایجاد محیط‌های مجازی تعاملی، همه‌جانبه و پایدار ضروری‌اند.
علاوه بر این، وجود زیرساخت‌هایی مانند پلتفرم‌های توسعه یکپارچه، سیستم عامل‌های اختصاصی و شبکه‌های پرسرعت اینترنت اهمیت حیاتی دارد. بسیاری از شهرها هنوز از این نظر آماده ورود به متاورس نیستند و باید زیرساخت‌های فناوری خود را تقویت کنند.

حکمرانی داده و حفظ حریم خصوصی

مدیریت حجم عظیم داده‌ها در متاورس نیازمند تعیین دقیق مالکیت داده، سطوح محرمانگی و وضع مقررات روشن برای حفاظت از حریم خصوصی شهروندان است. سامانه‌ها باید بتوانند ضمن بهره‌برداری مؤثر از داده‌ها، به‌ویژه داده‌های حساس شهری، حریم خصوصی افراد را نیز حفظ کنند.
چالش اصلی این است که بتوان بین استفاده از داده‌ها برای بهبود خدمات شهری و حفظ حقوق شهروندان تعادل برقرار کرد. قوانین بسیاری از کشورها هنوز برای مدیریت داده‌های متاورسی کافی نیست و باید به‌روز شوند.

تناسب با نیازها و سبک زندگی واقعی شهروندان

یکی از دغدغه‌های مهم در توسعه شهرهای متاورسی، تضمین سازگاری این فضاها با نیازها، فرهنگ و سبک زندگی واقعی مردم است. در صورت بی‌توجهی به این جنبه، ممکن است فضاهای متاورسی برای بخش زیادی از جامعه غیرکاربردی یا غیرقابل استفاده باشد.
طراحان و برنامه‌ریزان باید مطمئن شوند فناوری‌های متاورسی کیفیت زندگی واقعی را ارتقا می‌دهند، نه اینکه صرفاً یک نوآوری جذاب بدون کارکرد عملی باشند. شناخت دقیق نیازهای محلی و الگوهای زندگی شهروندان، شرط موفقیت در طراحی شهرهای متاورسی است.

مزایا و فرصت‌های شهرهای متاورسی

بهینه‌سازی فضاهای شهری و کاهش فشار بر زیرساخت‌ها

با انتقال بخش زیادی از فعالیت‌های اجتماعی، کاری و خرید به متاورس، فشار بر فضاهای شهری واقعی کاهش می‌یابد. این کاهش فشار امکان بازطراحی فضاهای عمومی را فراهم می‌آورد تا بتوان آن‌ها را بهتر با سبک زندگی دیجیتال هماهنگ کرد.
چنین تغییری می‌تواند به ایجاد شهرهایی پایدارتر و کارآمدتر منجر شود. برای مثال، کاهش تردد فیزیکی برای انجام امور اداری یا خرید، میزان ترافیک را کم می‌کند و به کاهش آلودگی هوا می‌انجامد. علاوه بر این، فضاهایی که پیشتر برای این فعالیت‌ها استفاده می‌شدند، می‌توانند به پارک‌ها، محیط‌های سبز یا مراکز اجتماعی جدید تبدیل شوند و کیفیت زندگی شهری را افزایش دهند.

برنامه‌ریزی شهری هوشمند و داده‌محور

متاورس و فضاهای مجازی می‌توانند منابع عظیمی از داده را در اختیار برنامه‌ریزان شهری قرار دهند. این داده‌ها شامل الگوهای تردد کاربران، رفتار شهروندان دیجیتال، میزان استفاده از خدمات مختلف، ترجیحات افراد و نیازهای واقعی جامعه است.
با تحلیل این اطلاعات، برنامه‌ریزان شهری می‌توانند درک دقیق‌تری از نیازهای مردم به دست آورند و طراحی شهرهای آینده را با دقتی بسیار بالاتر انجام دهند. این رویکرد داده‌محور به جای اتکا بر حدس و گمان، بر شواهد واقعی تکیه دارد و احتمال موفقیت پروژه‌های شهری را افزایش می‌دهد.

خلق فرصت‌های اقتصادی نوین

شهرها با ایجاد زیرساخت‌های لازم برای حضور در متاورس، می‌توانند فرصت‌های اقتصادی کاملاً جدیدی خلق کنند. نمونه‌هایی از این فرصت‌ها شامل بازارهای شهری مجازی، مراکز آموزش و کار دیجیتال، و شهرهای هوشمند مجازی است که در آن‌ها کسب‌وکارهای حقیقی و دیجیتال در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند.
این اقتصاد دیجیتال می‌تواند مشاغل تازه‌ای ایجاد کند؛ از طراحان فضاهای مجازی گرفته تا مدیران رویدادهای دیجیتال، توسعه‌دهندگان تجربه کاربری و متخصصان بازاریابی مجازی. همچنین کسب‌وکارهای سنتی نیز با حضور در متاورس می‌توانند به بازارهای گسترده‌تری دسترسی پیدا کنند و درآمدهای خود را افزایش دهند.

مفاهیم کلیدی در شهرهای متاورسی

قابلیت تعامل پذیری

همان‌طور که شهرهای هوشمند توسط چندین نهاد و سیستم مختلف اداره می‌شوند، متاورس نیز مجموعه‌ای از محیط‌ها و پلتفرم‌های گوناگون است که باید به صورت یکپارچه و هماهنگ با یکدیگر عمل کنند.
قابلیت تعامل‌پذیری به کاربران اجازه می‌دهد بدون محدودیت میان پلتفرم‌های مختلف جابه‌جا شوند و اطلاعات، دارایی‌ها و هویت دیجیتال خود را همراه داشته باشند. این ایده می‌تواند به طراحی شهرهایی منجر شود که با فناوری‌های نوین هماهنگ‌تر، متصل‌تر و کارآمدتر عمل می‌کنند. هرچقدر سیستم‌های حمل‌ونقل، خدمات شهری و پلتفرم‌های دیجیتال یکپارچه‌تر باشند، تجربه شهروندی بهبود می‌یابد.

هم‌مکانی مجازی

متاورس امکان تجربه حضور و تعامل با دیگران را در فضاهای دیجیتال فراهم می‌کند؛ مشابه فضاهای عمومی شهری که محل گردهمایی و تعامل مردم هستند. در این فضاهای دیجیتال، افراد می‌توانند بدون حضور فیزیکی در یک مکان، احساس بودن در کنار یکدیگر را تجربه کنند.
این قابلیت می‌تواند منجر به طراحی فضاهای جدید شهری با ابعاد مجازی شود که مکمل فضاهای واقعی هستند. برای مثال، یک میدان عمومی ممکن است هم در دنیای واقعی و هم در متاورس وجود داشته باشد و رویدادهای فرهنگی یا اجتماعی به صورت هم‌زمان در هر دو فضا برگزار شوند.

هویت مجازی

در شهرها هر فرد دارای هویت و نقش اجتماعی خود است؛ متاورس نیز امکان ایجاد هویت‌های مجازی پایدار را فراهم می‌کند که در پلتفرم‌های مختلف حفظ می‌شوند. این هویت دیجیتال می‌تواند شامل آواتار، سابقهٔ فعالیت‌ها، دارایی‌های دیجیتال و اعتبار اجتماعی فرد باشد.
اهمیت این موضوع در مدیریت جامعه شهری دیجیتال بسیار زیاد است. شهرهای آینده می‌توانند بر اساس هویت‌های مجازی شهروندان، خدمات شخصی‌سازی‌شده‌تر ارائه دهند و مشارکت مدنی را در فضاهای دیجیتال تقویت کنند.

مالکیت مجازی

مالکیت فضاها و دارایی‌ها در متاورس، چه کاملاً دیجیتال و چه مرتبط با دنیای واقعی، به شکل جدیدی تعریف می‌شود. فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین امکان ثبت و تأیید مالکیت دیجیتال را فراهم می‌کنند و افراد می‌توانند دارایی‌های مجازی خود را خرید و فروش کنند.
این مفهوم می‌تواند مدل‌های نوینی برای مالکیت شهری، زمین و فضاهای عمومی ارائه دهد. برای مثال، شهرها قادر خواهند بود بخشی از فضاهای مجازی را برای توسعه به بخش خصوصی واگذار کنند یا خدمات دیجیتال شهری را از طریق قراردادهای هوشمند مدیریت کنند.

آینده شهرنشینی؛ هم‌زیستی فیزیکی و دیجیتال

شهرهای متاورسی نمایانگر مرحله‌ای نو در تکامل شهرنشینی‌اند؛ مرحله‌ای که در آن مرز میان دنیای فیزیکی و دیجیتال تا حد زیادی محو می‌شود. این شهرها بستری برای نوآوری‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و آموزشی فراهم می‌کنند که در گذشته امکان‌پذیر نبود.
حضور فعال شهرها در متاورس می‌تواند هویت، برند و سیاست‌های شهری را در محیطی کاملاً جدید بازتعریف کند. این شهرها نه‌تنها مرزهای جغرافیایی تعاملات شهری را گسترش می‌دهند، بلکه سطح مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری و زندگی شهری را نیز افزایش می‌دهند.
با ارتقای شفافیت، دسترسی، تعامل و ارتباط، متاورس می‌تواند پلتفرمی برای شکل‌گیری شهرهایی بازتر، هوشمندتر و مشارکت‌پذیرتر باشد. در چنین آینده‌ای، شهروندان نه‌فقط ساکنان یک شهر هستند، بلکه سازندگان فعال محیط شهری خود در هر دو بُعد فیزیکی و دیجیتال محسوب می‌شوند.
موفقیت این تحول به ایجاد تعادل میان نوآوری‌های فناورانه، حکمرانی داده‌ها، مشارکت جامعه و تأمین زیرساخت‌های مناسب وابسته است. اگر این عناصر به‌خوبی مدیریت شوند، شهرهای متاورسی می‌توانند به ابزاری قدرتمند برای ارتقای کیفیت زندگی شهری، خلق فرصت‌های اقتصادی جدید و توسعه تعاملات اجتماعی فراگیر تبدیل شوند و آینده‌ای روشن‌تر برای نسل‌های بعدی بسازند.

نتیجه گیری

متاورس تنها یک فناوری تازه نیست؛ نقطه عطفی در مسیر تکامل شهرنشینی و شیوه زندگی انسان‌هاست. با ترکیب واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء، شهرهای متاورسی جهانی را شکل می‌دهند که در آن مرزهای فضای فیزیکی و دیجیتال در هم تنیده می‌شود و تجربه‌های تازه‌ای از زندگی شهری به وجود می‌آید.

همان‌طور که در این مقاله بررسی شد، تفاوت اصلی میان دوقلوی دیجیتال و شهرهای متاورسی در میزان تعامل و مشارکت شهروندان است. دوقلوی دیجیتال بیشتر یک ابزار تحلیلی و مدیریتی برای مدیران شهری به شمار می‌آید؛ در حالی که متاورس فضایی زنده، پویا و مشارکتی خلق می‌کند که شهروندان در شکل‌دهی آن نقش فعال و مؤثر دارند.

نمونه‌های جهانی مانند آوکلند، هنگ‌کنگ و اورومچی نشان داده‌اند این تحول نه‌تنها امکان‌پذیر است، بلکه می‌تواند کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیر افزایش دهد، آلودگی را کاهش دهد، کارایی خدمات شهری را بالا ببرد و زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید باشد.

با این حال، چالش‌هایی مانند نیاز به سرمایه‌گذاری بزرگ، مدیریت و امنیت داده‌ها، حفظ حریم خصوصی و ضرورت فرهنگ‌سازی عمومی پیش روی توسعه این شهرها قرار دارد. با برنامه‌ریزی دقیق، همکاری میان بخش دولتی و خصوصی و توجه به نیازهای واقعی شهروندان، این چالش‌ها قابل مدیریت و حل‌شدن هستند.

آینده شهرنشینی در گرو هم‌زیستی هوشمندانه فضای فیزیکی و دیجیتال است. شهرهای متاورسی نه‌تنها محیط‌هایی پایدارتر، کارآمدتر و هوشمندتر می‌سازند، بلکه به شهروندان امکان می‌دهند سازندگان فعال محیط زندگی خود باشند. سفر به سوی این آینده آغاز شده و موفقیت آن به ایجاد تعادل میان نوآوری فناورانه، حکمرانی مسئولانه و مشارکت اجتماعی وابسته خواهد بود.

سوالات متداول

منابع

Living in virtual worlds - Britannica

What is the metaverse? Understanding investment opportunities and risks - Britannica

Metaverse - britannica

How digital twins - and metavercities - could reshape urban development from Auckland to Hong Kong - weforum