- نویسنده: زینب صفایی
- زمان انتشار: چهارشنبه ۲۲ مرداد ۱۴۰۴
- آخرین به‌روزرسانی: چهارشنبه ۲۲ مرداد ۱۴۰۴
- دسته‌بندی: عمومی , مطالعات اجتماعی و شهری
مقدمه
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که اگر فردا آب تمام شود، زندگی‌مان چه خواهد شد؟ شاید فکر کنید بحران آب تنها یک مشکل دور از ذهن است، اما واقعیت این است که امروز ایران در آستانه بحرانی است که هر روز زندگی میلیون‌ها نفر را تهدید می‌کند. از خشک شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها گرفته تا کاهش منابع آب زیرزمینی، همه و همه نشانه‌هایی هشداردهنده از یک فاجعه قریب‌الوقوع‌اند.
اما چرا کشوری که زمانی از نعمت رودخانه‌ها و تالاب‌های خروشان برخوردار بود، حالا به این نقطه رسیده است؟ بحران آب در ایران فقط به کاهش بارش‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه به نحوه مدیریت، بهره‌برداری و استفاده از منابع محدود ما برمی‌گردد. در این مقاله قصد داریم به عمق این بحران برویم، ریشه‌ها و پیامدهای آن را بررسی کنیم و راه‌حل‌های پایدار برای عبور از این چالش بزرگ را بشناسیم.
وضعیت منابع آب ایران و آمار دقیق بارندگی
در ماه‌های اخیر، اخبار مربوط به کم‌آبی و حتی قطعی کامل آب در برخی شهرها و روستاهای ایران به‌صورت گسترده منتشر شده‌اند. از قطعی آب مناطق تهران و کرج گرفته تا قطعی آب اصفهان، بندرعباس، اهواز، اسلامشهر و بسیاری مناطق دیگر، مردم با مشکلات جدی در تأمین آب آشامیدنی و بهداشتی مواجه‌اند. ریشه این بحران را باید در باران‌های پراکنده و کم‌جان، رودخانه‌هایی که روزگاری پرخروش بودند اما امروز به جویبارهای باریک یا بسترهایی خشک بدل شده‌اند و چاه‌هایی که هر سال عمیق‌تر می‌شوند جست‌وجو کرد. در ادامه، به بررسی جزئیات این وضعیت و مروری بر بارندگی‌ها، منابع آب ایران سطحی و زیرزمینی ایران و کیفیت و میزان مصرف آنها خواهیم پرداخت:
میزان بارندگی در ایران و تاثیر آن بربحران آب
میانگین بارندگی سالیانه حدود ۲۲۸ میلی‌متر برآورد شده که از ۵۰ میلی‌متر در بخش‌هایی از حوزه آبریز مرکزی تا بیش از ۱,۵۰۰ میلی‌متر در برخی مناطق ساحلی نزدیک دریای خزر متغیر است اما به طور کلی چون میزان بارش سالیانه کمتر از ۸۳۰ میلی‌متر است، ایران در دسته مناطق خشک و نیمه خشک قرار میگیرد.
از میانگین حجم بارش سالانه ۴۰۶ میلیارد مترمکعب، برآورد می‌شود حدود ۶۸٪ آن پیش از رسیدن به رودخانه‌ها تبخیر می‌شود و بقیه آن (۳۰٪ بارش‌ها به‌صورت برف و بقیه به‌صورت باران) منجر به شکل گیری رودخانه ای اصلی و در کل منابع سطحی و زیرزمینی کشور می گردد که در ادامه به انها میپردازیم.
منابع آب سطحی و زیرزمینی ایران
قبل از بررسی منابع آب ایران، لازم است با دو دسته اصلی آنها آشنا شویم: منابع سطحی که شامل آب‌های جاری و ایستاده‌ای هستند که روی زمین دیده می‌شوند، مانند رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، و منابع زیرزمینی که آب‌هایی در زیر زمین هستند و از طریق سفره‌های آب، قنات‌ها و چاه‌ها تأمین می‌شوند.
از سوی دیگر، حوضه آبریز منطقه‌ای است که تمام بارش‌های آن به یک نقطه مشترک، مثل رودخانه، دریاچه یا دریا جریان پیدا می‌کند؛ یعنی آب‌های سطحی آن منطقه همه جمع می‌شوند و به یک مسیر یا مخزن واحد می‌روند که ایران به شش حوضه اصلی و ۳۱ حوضه فرعی آبریز تقسیم شده است. شش حوضه اصلی عبارتند از:
- حوضه فلات مرکزی (مرکزی) در میانه کشور با مساحت ۸۲۴,۴۰۰ کیلومتر مربع
- حوضه دریاچه ارومیه در شمال‌غرب با مساحت ۵۱,۸۰۰ کیلومتر مربع
- حوضه خلیج فارس و دریای عمان در غرب و جنوب با مساحت ۴۲۴,۵۰۰ کیلومتر مربع
- حوضه مرزی شرقی (پیش‌تر با نام هامون) در شرق با مساحت ۱۰۳,۲۰۰ کیلومتر مربع
- حوضه قره‌قوم (پیش‌تر سرخس) در شمال‌شرق با مساحت ۴۴,۲۰۰ کیلومتر مربع
- حوضه دریای خزر (خزر) در شمال با مساحت ۱۷۴,۰۰۰ کیلومتر مربع
همه رودهای این حوضه ها، فصلی و دارای نوسان شدید هستند به طوری که سیلاب‌های بهاری خسارت زیادی وارد می‌کنند، در حالی که در تابستان جریان آب ناچیز است و بسیاری از رودها خشک می‌شوند. با این حال، آب به‌صورت طبیعی در زیرزمین ذخیره شده و از طریق قنات‌ها و چشمه‌ها به سطح می‌رسد. همچنین می‌توان آن را از طریق چاه‌ها برداشت کرد.
تغذیه سالانه آب‌های زیرزمینی در ایران حدود ۴۵ میلیارد مترمکعب برآورد شده است که از این میزان، ۲۶٪ از طریق قنات‌ها و چشمه‌ها و ۷۴٪ از طریق چاه‌ها تأمین می‌شود. با این حال، برداشت سالانه آب زیرزمینی به حدود ۶۳.۸ میلیارد مترمکعب می‌رسد که فراتر از میزان تغذیه سالانه است و این موضوع باعث برداشت بی‌رویه در سطح کشور شده است. شایان ذکر است که بیشترین میزان برداشت بی‌رویه مربوط به حوضه‌های مرکزی است؛ مناطقی که منابع آب سطحی در آنها کمتر در دسترس می‌باشد.
کیفیت آب در ایران
متاسفانه منابع آب ایران به دلیل مدیریت ناکافی فاضلاب و پسماندهای جامد با آلودگی مواجه هستند به طوریکه تقریباً دو سوم فاضلاب تولید شده توسط واحدهای صنعتی بدون هیچ گونه تصفیه‌ای وارد منابع آب سطحی و زیرزمینی می‌شود.
علاوه بر این، نبود شبکه فاضلاب مناسب و مصرف بیش از حد، به ویژه در شهرهای بزرگ، منابع آب شیرین موجود را آلوده کرده و استفاده از آنها را محدود می‌کند.
با وجود این تلاش‌ها و مشکلات فراوان، ایران همچنان از ۸۳٪ کل منابع آب تجدیدپذیر شیرین خود استفاده می‌کند، در حالی که استانداردهای بین‌المللی سقف مصرف پایدار را تنها ۴۰٪ تعیین کرده‌اند تا هم پایداری محیط‌زیست حفظ شود و هم بتوان به نیازهای روزافزون جمعیت پاسخ داد.
مصرف آب
دولت با ارائه یارانه‌های گسترده به بخش‌های کشاورزی و خانگی، آب را با قیمتی بسیار پایین‌تر از هزینه واقعی تأمین در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد؛ موضوعی که نه تنها انگیزه صرفه‌جویی را کاهش داده، بلکه الگوی مصرف را نیز ناپایدارتر کرده است. این سیاست در حالی ادامه دارد که حدود ۶۰٪ از آب شهری از منابع سطحی و نزدیک به ۴۰٪ از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و شبکه توزیع، تقریباً ۹۹.۴٪ سطح کشور را پوشش می‌دهد. با این حال، در شهرهای بزرگی همچون تهران، سرانه مصرف روزانه آب به حدود ۳۰۰ لیتر می‌رسد؛ رقمی که با توجه به شرایط اقلیمی و محدودیت منابع، بسیار بالاست و فشار مضاعفی بر منابع تجدیدپذیر و غیرتجدیدپذیر کشور وارد می‌کند.
دلایل و ریشه‌های بحران آب
برخلاف تصوری که بسیاری از مردم درباره بحران آب دارند و فکر می‌کنند آب کره زمین در حال کاهش است، باید بدانید که حجم کل آب روی زمین همواره ثابت و پایدار است. آب در کره زمین از بین نمی‌رود و تولید هم نمی‌شود؛ بلکه همواره در یک چرخه بسته، به نام چرخه آب، در حال گردش است.
در این فرایند، آب موجود در اقیانوس‌ها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و حتی خاک، بر اثر گرمای خورشید تبخیر می‌شود و به جو می‌رود. بخار آب در جو سرد شده، متراکم می‌گردد و به شکل باران یا برف به سطح زمین بازمی‌گردد. بخشی از این آب دوباره وارد رودخانه‌ها و دریاها می‌شود، بخشی به سفره‌های زیرزمینی نفوذ می‌کند و بخشی هم در قالب یخ و برف ذخیره می‌گردد. این چرخه میلیون‌ها سال است که بدون توقف ادامه داشته و به همین دلیل، حجم کلی آب روی زمین، درون آن و بالای آن همواره ثابت بوده است و در آینده نیز ثابت خواهد ماند.
با این حال، چالش امروز جهان کاهش حجم کل آب نیست، بلکه تغییر الگوی توزیع آب در کره زمین و کاهش آب شیرین قابل‌دسترس است. از کل آب موجود روی زمین، حدود ۹۷٪ شور و غیرقابل‌مصرف برای شرب و کشاورزی است. از ۳٪ باقی‌مانده که شیرین است، نزدیک به دو‌سوم آن در یخچال‌های قطبی و کلاهک‌های یخی محبوس است و بخش بزرگی نیز در اعماق زمین ذخیره شده و به‌سادگی قابل‌استفاده نیست. در نتیجه، تنها بخش بسیار کوچکی از آب جهان، آن هم عمدتاً در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آب‌های زیرزمینی کم‌عمق، در دسترس بشر قرار دارد.
علت کاهش این آب شیرین در دهه‌های اخیر، ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی است از جمله تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی، بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، آلودگی منابع آبی ناشی از فاضلاب و پسماند صنعتی، و نابودی اکوسیستم‌های آبی و …
در دهه‌های اخیر، مجموعه‌ای از عوامل در کنار یکدیگر باعث بروز بحران کمبود آب در ایران شده‌اند. گرچه همانطور که اشاره شد، تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین به‌عنوان پدیده‌هایی جهانی نقش مهمی در کاهش منابع آب دارند اما در مورد ایران، برخی عوامل داخلی نیز تأثیرات چشمگیری بر تشدید این بحران داشته‌اند. ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک است؛ ویژگی‌ای که به‌طور طبیعی، منابع آبی محدودی را در اختیار قرار می‌دهد. با این حال، نحوه بهره‌برداری از همین منابع محدود نیز با چالش‌هایی اساسی روبروست که در ادامه به آنها میپردازیم:
- مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی که بیش از ۸۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور را به خود اختصاص داده، در کنار مدیریت ناکارآمد منابع آبی، کاهش بارندگی‌ها و بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های زیرزمینی، به یکی از عوامل اصلی کم‌آبی تبدیل شده‌اند. متأسفانه در بسیاری از مناطق، برداشت از سفره‌های زیرزمینی بیش از حد مجاز صورت گرفته و همین موضوع موجب کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و در نهایت، بروز پدیده‌هایی مانند فرونشست زمین شده است.
- رویکرد نامتناسب ایران در تخصیص آب باعث کمبود شدید آن در استان‌های محروم مثل سیستان و بلوچستان، کرمان، فارس و اصفهان شده است. خشک شدن دریاچه‌ها، کاهش منابع زیرزمینی و آلودگی، فقر آبی گسترده‌ای ایجاد کرده‌اند. پروژه‌هایی مانند سد کارون-۳ و خرسان-۳ و انتقال ناعادلانه آب، جابه‌جایی مردم و مشکلات پایدار به دنبال داشته‌اند.
- در سال‌های اخیر، برای افزایش تولیدات کشاورزی به ویژه گندم، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در ساخت سدها بر روی رودخانه‌های اصلی و توسعه اراضی کشاورزی صورت گرفته است. این اقدامات منجر به ایجاد پروژه‌های بزرگ آبیاری و ساخت سدهای متعدد در سیستم‌های رودخانه‌ای مهم شده‌اند.
اگرچه این اقدامات به بهبود موقتی وضعیت کمک کرد، اما تأثیرات غیرقابل بازگشتی بر پایداری منابع آب تجدیدپذیر کشور گذاشت که تا به امروز ادامه دارد.
پیامدهای بحران آب در ایران
خشک شدن رودخانه‌هایی مثل زاینده‌رود و دریاچه‌هایی مانند ارومیه، نه‌تنها نشانه‌ای از وضعیت بحرانی آب در ایران است، بلکه پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای نیز به همراه داشته است. بسیاری از کشاورزان به دلیل کمبود آب ناچار به ترک زمین‌های خود شده‌اند. این وضعیت به مهاجرت‌های داخلی، حاشیه‌نشینی در کلان‌شهرها، افزایش بیکاری، فشار بر زیرساخت‌های شهری و حتی ناآرامی‌های اجتماعی منجر شده است.
از سوی دیگر، ساخت سدهای متعدد بدون ارزیابی‌های محیط‌زیستی دقیق و سیاست‌های انتقال آب از یک حوزه به حوزه دیگر، موجب ایجاد تنش‌های بین‌استانی و نارضایتی مردم مناطق محروم‌تر شده است. این اقدامات گاهی به جای حل مسئله، آن را از منطقه‌ای به منطقه دیگر منتقل کرده‌اند.
بحران آب پیامدهای زیست‌محیطی متعددی به همراه داشته است؛ از جمله فرونشست زمین، انحراف جریان رودخانه‌ها و خشک شدن تالاب‌ها که عمدتاً ناشی از ساخت سدها توسط ایران و کشورهای همسایه مانند پروژه GAP ترکیه است. این عوامل به‌طور مستقیم در افزایش طوفان‌های گرد و غبار در ایران نقش دارند.
همچنین پیش‌بینی می‌شود که تغییرات اقلیمی، خطر بروز خشکسالی را در برخی مناطق کشور افزایش داده و در برخی دیگر باعث وقوع سیلاب‌های شدید شود. نمونه بارز این رخداد، بزرگ‌ترین سیل تاریخ معاصر ایران است که در فروردین ۱۳۹۵ به‌وقوع پیوست و در آن رودخانه کارون در استان خوزستان طغیان کرد.
اقدامات انجام شده برای مدیریت بحران آب در ایران
نقش آب شیرین کن‌ها در حل مشکل کم آبی در ایران
در پاسخ به بحران آب، ایران اقداماتی متنوعی را در دستور کار قرار داده است که مهم‌ترین آنها توسعه فناوری شیرین سازی آب دریا است؛ صنعتی که به ویژه در مناطق جنوبی کشور گسترش یافته و ظرفیت تولید قابل توجهی دارد. در این زمینه، توجه ویژه‌ای از سوی فرماندهان سپاه پاسداران و مدیران منابع آب ایران معطوف به این فناوری شده است، فناوری‌ای که پیش‌تر عمدتاً توسط اسرائیل و کشورهای منطقه خلیج فارس به کار گرفته می‌شود.
تاریخچه شیرین سازی آب در ایران به سال 1339بازمی‌گردد که یک واحد کوچک شیرین سازی با ظرفیت ۱,۰۰۰ مترمکعب در روز در جزیره خارک نصب شد. تا سال 1399، حدود ۷۳ واحد شیرین سازی آب در مناطق مختلف کشور، عمدتاً در جنوب، فعال بودند که مجموع ظرفیت تولید آنها تقریباً ۴۲۰,۰۰۰ مترمکعب در روز آب تازه بود. بیشتر این سیستم‌های شیرین سازی از سوخت‌های فسیلی تغذیه می‌شوند.
بزرگ‌ترین کارخانه شیرین سازی ایران در بندرعباس واقع است که از دسامبر 1397فعالیت خود را با ظرفیت اولیه ۲۰,۰۰۰ مترمکعب در روز در مرحله اول و با استفاده از فناوری اسمز معکوس آغاز کرد. هزینه این پروژه ۲۰۴ میلیون دلار آمریکا بوده و توسط بخش خصوصی تأمین مالی شده است. این تأسیسات قرار است به‌روزرسانی شده و ظرفیت تولید آن به ۱۰۰,۰۰۰ مترمکعب در روز افزایش یابد.
بر اساس گزارش‌های سال 1397، دولت برنامه داشت تا ۵۰ کارخانه شیرین سازی جدید را نصب کند که به ۴۵ میلیون نفر در ۱۷ استان خدمات‌رسانی کنند. انتظار می‌رفت این کارخانه‌های جدید حداقل به‌طور جزئی توسط یک نیروگاه هسته‌ای کوچک تأمین انرژی شوند. با این حال، اطلاعات محدودی درباره هزینه‌ها، منابع تأمین مالی و تأثیرات زیست‌محیطی این واحدهای شیرین سازی موجود است.
تصفیه فاضلاب؛ بازیافت آب برای استفاده مجدد
با وجود تلاش‌های گسترده برای تصفیه فاضلاب در ایران، استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه‌شده در بخش شهری به‌طور گسترده رواج نیافته است که عمدتاً به دلایل فرهنگی است. با این حال، در سال‌های اخیر شهرداری‌ها به‌طور فزاینده‌ای از فاضلاب تصفیه‌شده در خدمات شهری مانند توسعه و نگهداری فضای سبز استفاده می‌کنند.
با این وجود، چالش‌هایی همچنان در زمینه تأمین مالی، مدیریت منابع و اثرات زیست‌محیطی این پروژه‌ها باقی مانده است.
زیرساخت سبز برای مناطق خشک و نیمه خشک
در مواجهه با بحران آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، طراحی و اجرای زیرساخت سبز اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. استفاده از گیاهان بومی مقاوم در برابر خشکی می‌تواند نیاز آبی فضای سبز را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. همچنین با جمع‌آوری آب باران در زمان بارش و ذخیره آن در مخازن سطحی یا زیرزمینی، می‌توان منابع پایداری برای آبیاری در دوره‌های خشک فراهم نمود.
هم‌زمان، بهره‌گیری از آبیاری هوشمند و قطره‌ای کمک می‌کند که مصرف آب بهینه شود و از هدررفت جلوگیری شود. طراحی منظر به روش زری اسکیپ (Xeriscaping)، که بر انتخاب گیاهان کم‌آب‌بر و استفاده از مصالح خشک تأکید دارد، می‌تواند به کاهش مصرف آب در فضاهای شهری بینجامد. همچنین، استفاده از پساب تصفیه‌شده یا آب شیرین‌شده به‌عنوان منبع جایگزین برای آبیاری می‌تواند فشار بر منابع آب طبیعی را کاهش دهد.
این استراتژی‌ها نه تنها بحران آب را کاهش می‌دهند، بلکه موجب ارتقای کیفیت زندگی شهری، کنترل دمای محیط و کاهش گردوغبار نیز خواهند شد، یعنی هم مدیریت منابع آب را بهینه می‌کنند و هم تاب‌آوری محیطی و اجتماعی را تقویت می‌کنند.
اگر به این موضوع علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقالات «همه چیز درباره شهرهای سبز؛ از انرژی خورشیدی تا حمل و نقل پاک» و «زیرساخت سبز در مناطق خشک و نیمه خشک» را مطالعه کنید.
راهکارهای پایدار مدیریت منابع آب ایران در آینده
- افزایش بهره‌وری مصرف آب: بهینه‌سازی مصرف آب در کشاورزی (مثل آبیاری قطره‌ای)، صنعت و مصارف خانگی با تکنولوژی‌های نوین و فرهنگ‌سازی.
- بازچرخانی و استفاده مجدد از آب: توسعه تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و استفاده از آب بازیافتی در کشاورزی و فضای سبز.
- گسترش فناوری‌های آب‌شیرین‌کن: توسعه نیروگاه‌های آب‌شیرین‌کن با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مثل خورشیدی و بادی.
- حفاظت از منابع آب زیرزمینی: جلوگیری از برداشت بی‌رویه، کنترل چاه‌های غیرمجاز، و بازسازی سفره‌های آب زیرزمینی.
- کاهش هدررفت آب: تعمیر و نوسازی شبکه‌های آب‌رسانی و جلوگیری از نشتی‌های زیاد.
- تغییر الگوی کشت و کشاورزی: انتخاب محصولات کم‌آب‌بر و مطابق با شرایط اقلیمی مناطق مختلف.
- آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی: افزایش آگاهی جامعه درباره اهمیت صرفه‌جویی و حفاظت از منابع آب.
- مدیریت ریسک و آمادگی برای بحران‌های آبی: برنامه‌ریزی برای مقابله با خشکسالی و سیلاب‌ها با استفاده از سامانه‌های هشدار و مدیریت بحران.
- تقویت همکاری‌های منطقه‌ای: مدیریت مشترک منابع آب ایران با کشورهای همسایه و جلوگیری از تعارضات آبی یا به اصطلاح جنگ آب.
در مجموع، بحران آب در ایران را نمی‌توان صرفاً یک بحران زیست‌محیطی دانست، بلکه باید آن را مسئله‌ای چندوجهی دانست که ابعاد اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و حتی سیاسی دارد. برای مقابله با این بحران، نیازمند برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، اصلاح سیاست‌های آبی، آموزش عمومی، توسعه فناوری‌های نوین در مصرف و بازیافت آب، و همچنین تعامل و همکاری میان دولت، مردم و نهادهای علمی هستیم. تنها با درک اهمیت این بحران و تلاش هماهنگ در سطوح مختلف می‌توان از پیامدهای فاجعه‌بار آن جلوگیری کرد.
نتیجه گیری
بحران آب در ایران، نتیجه مجموعه‌ای از عوامل طبیعی و انسانی است که اگرچه حجم کل آب روی زمین ثابت و در چرخه‌ای دائمی در حال گردش است، اما منابع آب شیرین و قابل استفاده برای انسان به شدت محدود و در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. تغییرات اقلیمی، الگوی نامناسب مصرف، مدیریت ناکارآمد منابع، و توسعه بی‌رویه کشاورزی و صنعت، همگی دست به دست هم داده‌اند تا ایران با چالش‌های جدی تأمین آب مواجه شود.
با وجود این بحران، هنوز فرصت‌های فراوانی برای تغییر و اصلاح وجود دارد. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند شیرین‌سازی آب دریا، توسعه سیستم‌های بازچرخانی و تصفیه فاضلاب، اصلاح الگوی مصرف و کشاورزی و همچنین فرهنگ‌سازی در سطح جامعه می‌تواند به عنوان راهکارهای پایدار، مسیر بهبود و حفظ منابع آب را هموار کند.
ایران امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند یک مدیریت جامع، علمی و مشارکتی برای مقابله با بحران آب است. تنها با هم‌افزایی تمام بخش‌ها، از دولت و بخش خصوصی گرفته تا هر شهروند، می‌توان این چالش پیچیده را به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل کرد.
ما به عنوان شهروندان، مسئولان و فعالان محیط زیست، باید از همین امروز تغییر رفتار در مصرف آب را آغاز کنیم، از تکنولوژی‌های نوین حمایت کنیم و به حفظ منابع طبیعی‌مان متعهد باشیم. با همکاری و تصمیم‌های هوشمندانه، آینده‌ای آبرسان‌تر و پایدارتر برای ایران رقم خواهیم زد.
شما چه نقشی در حفظ منابع آبی کشور میبینید؟ آماده‌اید که با تغییر در عادات مصرف خود، به این حرکت بزرگ بپیوندید؟
منابع
- گزارش از آب ایران-Fanac water
- چه میزان آب در کره زمین وجود دارد؟-USGS
- چرخه آب-spectrum news
- NASA Global Precipitation Measurement
- NASA
- مقاله مدیریت منابع آب و توسعه پایدار-شرکت مدیریت منابع آب ایران
