پروژه نئوم عربستان؛ انقلاب شهری در خاورمیانه

مقدمه

وقتی نام عربستان را می‌شنوید، شاید تصویر ذهنی‌تان از آن بیابان‌های بی‌پایان، گرمای سوزان و شهرهای نسبتا سنتی باشد. اما همانطور که احتمالا میدانید در چند سال اخیر، عربستان سعودی شاهد تغییرات و تحولات عمیقی بوده که چشم‌انداز این کشور را به طور اساسی متحول کرده است. از جمله این تغییرات میتوان به پروژه های سرمایه گذاری متنوع مثل روشن، دیریه، مربع و … اشاره کرد.

حالا جایی را تصور کنید که در دل همین بیابان‌های خشک خاورمیانه، شهری بدون خودرو، بدون آلودگی و بدون مرزهای سنتی در حال شکل‌گیری است؛ جایی که نه فقط برای زندگی، بلکه برای الهام‌بخشی به آینده انسان طراحی شده است. اینجا نئوم است؛ پروژه‌ای جاه‌طلبانه در شمال غربی عربستان سعودی که وعده داده فراتر از شهرهای امروزی باشد. اما آیا نئوم رؤیایی است دست‌نیافتنی یا واقعیتی است که در حال ساخته شدن است؟ در ادامه، پرده از رازهای این شهر آینده‌محور برمی‌داریم.

معرفی پروژه نئوم عربستان

پروژه نئوم عربستان چیست و چرا این‌ قدر مهم است؟

نئوم (NEOM) نام یکی از بلندپروازانه‌ترین طرح‌های توسعه شهری در جهان است که در شمال غربی عربستان سعودی و به رهبری ولیعهد محمد بن سلمان در حال انجام است. این پروژه که در سال 2017 رونمایی شد، قرار است تا سال 2030 الگوی شهری فرامدرن و مبتنی بر فناوری‌های نوین باشد؛ شهری که مفاهیمی همچون هوش مصنوعی، پایداری زیست‌محیطی، انرژی پاک، حمل‌ونقل پیشرفته و سبک زندگی دیجیتال در آن به واقعیت تبدیل می‌شوند.

پروژه نئوم فقط یک طرح توسعه‌ای نیست؛ بلکه نقطه آغاز نسلی نو از شهرسازی، کسب‌وکار و زیست پایدار است. آنچه نئوم را از سایر پروژه‌های مشابه در سطح جهان متمایز می‌کند، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و اصول زیربنایی است که آینده‌محور، طبیعت‌دوست و انسانی‌اند. در ادامه با مهم‌ترین ویژگی‌های این پروژه آشنا می‌شویم:

موقعیت استراتژیک و ارتباطات جهانی

این منطقه با دسترسی سریع به آسیا، آفریقا و اروپا، گره‌ای حیاتی در شبکه‌های تجاری و تکنولوژیکی جهان است. همچنین باز بودن این پروژه به روی سرمایه‌گذاران از ملیت‌های گوناگون، نشان‌دهنده رویکرد بین‌المللی و ظرفیت بالای آن در ایجاد ارتباطات جهانی است.

جذب نخبگان جهانی

زیرساخت‌های مدرن و سبک زندگی نوآورانه نئوم، این شهر را به محیطی جذاب برای جذب و نگه‌داشت نخبگان جهانی تبدیل کرده؛ به‌طوری‌که به‌صورت مداوم در تلاش برای جذب مشارکت این افراد است.

تولید صددرصدی انرژی پاک

یکی از ویژگی‌های برجسته پروژه نئوم، تمرکز ویژه بر پایداری، حفاظت از محیط زیست و رعایت معیارهای توسعه سبز است. این موضوع به‌طور خاص در پروژه «The Line» که یکی از زیرمجموعه‌های مهم نئوم به شمار می‌رود، با دقت و جزئیات بیشتری دنبال می‌شود و در ادامه مقاله به آن پرداخته خواهد شد. و همینطور در شهر اکساگون(Oxagon)، این ویژگی از پایه های اساسی طراحی آن است.

نئوم در حال حاضر قرار است بزرگ‌ترین سیستم بدون کربن جهان باشد و به‌عنوان قطب پیشروی جهانی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر شناخته شود. به همین خاطر عربستان سعودی در حال راه‌اندازی بزرگ‌ترین پروژه‌های خورشیدی و بادی تاریخ است. در این منطقه، پنل‌های خورشیدی و آسیاب‌های بادی برای تولید انرژی پاک نصب خواهند شد و علاوه بر آن، از فناوری نوینی به نام «مولکول‌های سبز» بهره‌برداری می‌شود که با تبدیل آب به اکسیژن و هیدروژن، سوخت‌هایی کاملاً پایدار و بدون آلاینده‌های کربنی تولید می‌کند. این تعهد در پروژه “هیدروژن سبز نئوم” را که بزرگ‌ترین پروژه هیدروژن سبز در جهان است، به‌خوبی نشان میدهد.

سلامت و ارتقاء انسان

توسعه پایدار، توجه به سلامت جسم و روان و بهبود کیفیت زندگی انسانی از اصول بنیادین طراحی نئوم هستند. این اهداف از طریق بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر، حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و ایجاد فضاهایی برای زندگی سالم، آرام و متصل به فناوری دنبال می‌شوند.

استفاده از تکنولوژی های نوین و شهرسازی دیجیتال

از جمله تلاش هایی که نئوم در این زمینه انجام داده میتوان به استفاده از هوش مصنوعی و رباتیک اشاره کرد. نئوم با همکاری سامسونگ C&T در حال توسعه فناوری‌های پیشرفته رباتیک و اتوماسیون در ساخت‌وساز است تا فرآیندهای پرزحمت مانند مونتاژ قفس‌های میلگرد را خودکار کند. این فناوری‌ها می‌توانند تا ۸۰ درصد نیروی انسانی مورد نیاز را کاهش داده، ایمنی و کیفیت را بهبود بخشیده و هزینه‌ها را کاهش دهند. استفاده از هوش مصنوعی و ربات ها در نئوم به افزایش بهره‌وری، کاهش ضایعات و ایجاد محیط ساخت‌وساز پایدار و ایمن کمک می‌کند و بخشی از تلاش پروژه برای نوآوری و توسعه پایدار است.

چرا این پروژه NEOM نامگذاری شده است؟

این نام توسط ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، که رئیس هیئت‌مدیره شرکت نئوم نیز هست، انتخاب شده است که در حقیقت سه حرف اول آن یعنی «NEO» از پیشوند یونان باستان به معنای «نو» یا جدید گرفته شده‌اند و حرف «M» نخستین حرف کلمه عربی «مستقبل» به معنای «آینده» است. همچنین «M» حرف اول نام ولیعهد، محمد بن سلمان، نیز هست. در نتیجه پروژه نئوم را میتوان به عنوان آینده ای نو نیز معرفی کرد.

نقشه نئوم؛ نئوم در کدام بخش عربستان قرار دارد؟

مساحت شهر جدید عربستان که در شمال غربی پادشاهی عربستان سعودی واقع شده است حدود ۲۶,۵۰۰ کیلومتر مربع است. این منطقه از مرزهای عربستان با مصر و اردن تا ساحل دریای سرخ گسترده شده است و به همین دلیل، نئوم اولین منطقه خصوصی است که در سه کشور همزمان امتداد دارد.

همچنین جالب است بدانید که برخلاف تصوری که از نام این پروژه وجود دارد، نئوم یک شهر واحد نیست، بلکه منطقه‌ای گسترده و متشکل از چندین شهر و ناحیه با اقلیم‌های متنوع است که از سواحل آفتاب‌گیر تا کوه‌های پوشیده از برف را در بر می‌گیرد.

این منطقه شامل چندین ناحیه کلیدی است؛ از جمله شهر هوشمند «لاین» (THE LINE)، مرکز صنایع پیشرفته و پاک «اکساگون» (Oxagon)، مقصد کوهستانی «تروجنا» (Trojena)، جزیره لوکس «سینداله» (Sindalah) و سایر مقاصد ساحلی در خلیج عقبه.

نئوم در حال حاضر در دست ساخت است و اولین مقصد آن، جزیره سنداله، به زودی افتتاح خواهد شد. زیرساخت‌های مهمی تاکنون تکمیل شده و فاز اول شهر شناختی THE LINE، شهر صنعتی بازآفرینی شده Oxagon، مقصد کوهستانی Trojena و مناطق ساحلی خلیج عقبه در دست توسعه هستند.

سرمایه گذاری در پروژه عربستان سبز؛ چگونه میتوانم در نئوم کسب و کار راه اندازی کنم؟

پروژه نئوم به‌طور ویژه برای جذب سرمایه‌گذاران بین‌المللی طراحی شده است به طوری که مسئولان اعلام کرده‌اند که مجموع سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی در این منطقه در نهایت به ۵۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید و ویژگی‌هایی را در دل خود جای داده که برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و پیشرو بسیار جذاب است. به عنوان مثال:

نئوم در شمال غربی عربستان سعودی واقع شده و تنها شش ساعت پرواز با ۴۰ درصد جمعیت جهان فاصله دارد. علاوه بر این، ۱۳ درصد از تجارت جهانی از طریق دریای سرخ، که در نزدیکی نئوم قرار دارد، عبور می‌کند. این موقعیت ممتاز، دسترسی آسان به بازارهای بزرگ و مسیرهای حیاتی تجاری را تضمین می‌کند.

همچنین از نظر زبان و فرهنگ نیز، گرچه زبان رسمی عربستان سعودی، عربی است، اما زبان انگلیسی به‌طور گسترده‌ای در نئوم و دیگر شهرهای بزرگ این کشور صحبت می‌شود و زبان اصلی ارتباطات در نئوم به شمار می‌رود. این امر باعث شده تا نئوم محیطی چندفرهنگی و بین‌المللی برای زندگی و کار ایجاد کند که به جذب استعدادهای جهانی کمک شایانی می‌کند.

از طرفی نئوم دارای ۱۵ بخش اقتصادی کلیدی است که گستره وسیعی از حوزه‌های اقتصاد دانش‌بنیان و صنایع پیشرفته را در بر می‌گیرد؛ از جمله بیوتکنولوژی، انرژی، تولید پیشرفته، فناوری‌های دیجیتال، گردشگری، سلامت، خدمات مالی و فرهنگ. این بخش‌ها با ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع، محیطی پویا و جذاب برای نوآوران و متخصصان فراهم کرده‌اند. امروزه، نئوم خانه هزاران رویاپرداز و عمل‌گرا از بیش از ۱۰۰ کشور جهان است.

نئوم که موقعیتی استراتژیک و جذاب از نظر اقتصادی دارد، این فرصت را در اختیار شرکا و سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد تا راه‌حل‌هایی مقیاس‌پذیر برای چالش‌های جهانی را پرورش دهند، توسعه دهند و به‌کار گیرند و وقتی شما در نئوم کار می‌کنید، از عضویت در تیمی چندفرهنگی متشکل از متخصصانی با ترکیبی استثنایی از مهارت‌ها، توانمندی‌ها، تخصص و تجربه بهره‌مند می‌شوید.

همینطور در مکانی ایده‌آل برای گسترش مهارت‌ها و دانش خود و دستیابی به اهداف بلندپروازانه جدید قرار دارید، با فرصت‌های بی‌پایان برای رشد و پیشرفت. چشم‌انداز بلندپروازانه نئوم برای «آینده‌ای نو» به شما این فرصت را می‌دهد که تفاوت ایجاد کنید و پیشگام تغییرات واقعی باشید. با رشد نئوم، شما نیز رشد خواهید کرد.

در آخر اینکه اگر به دنبال فرصت سرمایه‌گذاری در نئوم و بهره مندی از مزایایی که گفتیم هستید، می‌توانید از طریق وب‌سایت رسمی پروژه به بخش‌های مختلف و فرم «سرمایه‌گذاری» مراجعه کنید. تیم‌های تخصصی نئوم آماده‌اند تا اطلاعات کامل را در اختیار شما قرار دهند و روند همکاری و مشارکت را با شما آغاز کنند. نئوم فرصتی استثنایی برای سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارهایی است که می‌خواهند در پروژه‌ای بزرگ، پایدار و آینده‌نگر سهیم باشند.

پیشرفت پروژه نئوم در حال حاضر

پروژه نئوم در حال حاضر وارد فاز اجرایی گسترده‌تری شده و با سرعت در حال پیشرفت است. ساختارهای اولیه در بخش‌های کلیدی مانند THE LINE (شهر خطی بدون خودرو و کربن)، OXAGON (بزرگ‌ترین پلتفرم صنعتی شناور جهان) و TROJENA (مرکز گردشگری کوهستانی با امکان اسکی در دل عربستان) آغاز شده و برخی از زیرساخت‌ها به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای پیش رفته‌اند.

قراردادهای عظیم با شرکت‌های بین‌المللی در حوزه انرژی پاک، حمل‌ونقل هوشمند، داده و زیرساخت امضا شده، و همچنین جذب سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری و شروع به استخدام هزاران نیروی متخصص، نشان‌دهنده جدیت و سرعت این پروژه است.

با این حال، نئوم با چالش‌هایی نیز روبه‌روست که باعث کندی این مسیر هم شده است؛ از جمله هزینه‌های بسیار سنگین ساخت، نگرانی‌های زیست‌محیطی درباره تخریب اکوسیستم‌های بکر، جابه‌جایی اجباری برخی جوامع محلی، و تردیدهایی درباره تحقق‌پذیری وعده‌های بلندپروازانه‌ی فناوری‌محور آن. این موارد موجب شده تا پروژه، هم تحسین جهانی را برانگیزد و هم محل نقد و بحث گسترده قرار گیرد.

زندگی در نئوم چگونه خواهد بود؟

همان‌طور که در بخش‌های پیشین مقاله به بررسی ویژگی‌ها، زیرساخت‌ها و فرصت‌های اقتصادی نئوم پرداختیم، روشن است که این منطقه نه تنها بستر مناسبی برای فعالیت‌های سرمایه‌گذاری فراهم کرده، بلکه با طراحی شهری نوین خود سبک زندگی متفاوت و کارآمدی را نیز برای ساکنانش رقم می‌زند.

در چارچوب برنامه‌ریزی‌های دقیق شهری در نئوم، جوامع مسکونی متعددی با طراحی هوشمندانه شکل گرفته‌اند که به‌گونه‌ای سازمان‌دهی شده‌اند تا نیازهای روزمره ساکنان، در فاصله‌ای کوتاه و در زمانی کمتر از ۱۵ دقیقه، قابل دسترسی باشد. این جوامع مسکونی در نزدیکی مراکز کاری قرار دارند و با تأکید بر مفاهیم پایداری، امنیت و کیفیت زندگی، فضایی مناسب برای زندگی خانوادگی و فردی فراهم کرده‌اند.

در هر یک از این مناطق، امکاناتی مانند استخر، زمین تنیس، فروشگاه، سالن غذاخوری، باشگاه ورزشی و فودتراک‌ها به‌صورت محلی در دسترس‌اند تا ساکنان بتوانند بدون نیاز به جابه‌جایی‌های طولانی، از خدمات متنوع بهره‌مند شوند. این ساختار، در راستای اصول «شهر ۱۵ دقیقه‌ای»، تلاش می‌کند تا زمان تلف‌شده در ترافیک را کاهش داده و سبک زندگی متعادل‌تری ارائه دهد.

همچنین، محیط‌های مسکونی نئوم به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که فضایی امن و مناسب برای رشد کودکان و رفاه خانواده‌ها فراهم ‌آورند، درحالی‌که همچنان به پویایی اجتماعی و تعامل روزمره میان ساکنان اهمیت داده می‌شود.

در نئوم حتی به نحوه گذراندن تعطیلات شما و خانواده‌تان نیز توجه ویژه‌ای شده است. این منطقه با داشتن خط ساحلی وسیع، بیابان‌های گسترده و کوه‌های نزدیک، فضایی مناسب برای ترکیب کار، زندگی و تفریح فراهم می‌کند. همچنین، با تاکید بر پایداری محیط‌زیستی که در مرکز ارزش‌های این پروژه قرار دارد، امکان تجربه و کاوش در محیط‌های طبیعی متنوعی که برای حفاظت و نگهداری آن‌ها تلاش شده، فراهم شده است.

به‌علاوه، موقعیت نئوم در کنار دریای سرخ و در محل تلاقی سه قاره، فرصت‌های بی‌شماری برای سفرهای جذاب در داخل نئوم، سراسر عربستان سعودی و فراتر از آن به وجود آورده است. به‌طور مثال، در نزدیکی اردن می‌توان از مناطقی مانند عقبه، پترا، وادی روم و دریای مرده دیدن کرد و شهرهایی مانند ریاض، جده، قاهره، بحرین، دبی، دوحه و استانبول نیز تنها با یک پرواز کوتاه قابل دسترسی هستند.

پروژه THE LINE؛ شهر خطی عربستان

«THE LINE» یکی از پروژه‌های شاخص و پیشرو نئوم است که به عنوان یک کمربند شهری خطی به طول حدود ۱۷۰ کیلومتر، به عرض ۲۰۰ متر و به ارتفاع ۵۰۰ متر در نظر گرفته شده است. این شهر برخلاف شهرهای سنتی، بدون خودرو و خیابان‌های معمولی طراحی شده است. هدف اصلی این طراحی، ایجاد یک محیط زندگی بسیار پایدار، دوستدار محیط‌زیست و همسو با فناوری‌های نوین است.

ویژگی‌های کلیدی THE LINE:

• طراحی خطی و طولانی:
  بر خلاف شهرهای معمولی که توسعه‌شان به صورت گسترده و پراکنده است، THE LINE به شکل یک خط مستقیم و کشیده ساخته می‌شود. این طراحی باعث می‌شود که فاصله بین نقاط مختلف شهر بسیار کوتاه باشد و دسترسی سریع و آسان فراهم گردد.
• بدون خودرو و خیابان:
  در این شهر هیچ خیابان و خودرو وجود ندارد. حرکت افراد و حمل‌ونقل در این پروژه با استفاده از سیستم‌های حمل‌ونقل فوق سریع و زیرزمینی انجام می‌شود که رفت‌وآمد را بدون آلودگی و ترافیک امکان‌پذیر می‌کند.
• حفظ ۹۵ درصد طبیعت:
  برخلاف توسعه‌های شهری معمول که بخش بزرگی از زمین به ساخت و ساز اختصاص پیدا می‌کند، در THE LINE، بیش از ۹۵ درصد از فضای طبیعی منطقه حفظ می‌شود. این امر باعث می‌شود زندگی شهری در هماهنگی کامل با طبیعت و محیط‌زیست باشد.
• انرژی پاک و هوش مصنوعی:
  انرژی مورد نیاز شهر کاملاً از منابع تجدیدپذیر مانند خورشید، باد و هیدروژن تأمین می‌شود. همچنین هوش مصنوعی به طور گسترده در مدیریت منابع، حمل‌ونقل، بهبود کیفیت زندگی و خدمات شهری به کار گرفته می‌شود.

همان‌طور که در این بخش خواندید، شهر «The Line» تمرکز ویژه‌ای بر دسترسی سریع و آسان و همچنین حذف خودرو و خیابان‌های سنتی دارد، به‌طوری که به «شهر بدون خودرو و خیابان» معروف شده است. این ویژگی‌ها آن را به مفهوم شهرهای ۱۵ دقیقه‌ای در جهان بسیار نزدیک می‌کند. اگر علاقه‌مند به مطالعه بیشتر درباره این موضوع هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله ما با عنوان «شهرهای 15 دقیقه ای؛ رویایی تازه برای زندگی راحت و بدون خودرو» را مطالعه کنید.

نتیجه گیری

پروژه‌ی نئوم، فراتر از یک سازه‌ی معماری یا شهرسازی، تصویری از آینده‌ای است که در آن فناوری، زیست‌پذیری و نوآوری در دل کویر معنا می‌یابد. از زمانی که عربستان سعودی در سال ۲۰۱۷ آغاز به ساخت این ابرپروژه کرد، جهان شاهد مفهومی متفاوت از توسعه شهری شد؛ جایی که چشم‌اندازهای سنتی از خاورمیانه، کویر، نفت، و سبک زندگی سنتی، با واقعیتی متفاوت به چالش کشیده شدند. در نئوم، ربات‌ها خدمت می‌کنند، خودروها حذف شده‌اند و انرژی تنها از خورشید و باد تأمین می‌شود.

در این مقاله، از ایده‌ی اولیه‌ی نئوم گفتیم تا چشم‌انداز خطی و آینده‌گرای آن در پروژه‌ی “The Line”، از تعهد عربستان به نوآوری‌های زیست‌محیطی تا تلاشش برای تبدیل شدن به یک قطب گردشگری و سرمایه‌گذاری و ارتباطات بین المللی. با اینکه سال 2030 پایان رسمی فاز ساخت نئوم اعلام شده، حالا که در سال 2025 هستیم، بسیاری این سؤال را می‌پرسند: آیا این پروژه می‌تواند در مدت باقی‌مانده واقعاً به پایان برسد؟ یا همچون بسیاری از پروژه‌های بلندپروازانه، در میانه‌ی راه به رؤیایی ناتمام بدل خواهد شد؟

پاسخ دقیق این پرسش هنوز در دل پروژه نئوم پنهان است. اما یک چیز روشن است: نئوم نه‌تنها تصویری تازه از عربستان ارائه کرده، بلکه ذهن ما را درباره‌ی مفهوم «شهر»، «زندگی» و حتی «آینده» بازآفرینی کرده است.

حالا نوبت شماست!
به نظر شما، نئوم پروژه‌ای ممکن‌الوقوع است یا خیال‌پردازی‌ای در حد یک فیلم علمی‌تخیلی؟
آیا فکر می‌کنید ساخت چنین شهری در دل بیابان ممکن است به الگویی جهانی تبدیل شود؟
نظرتان را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.

منابع

وبگاه رسمی پروژه نئوم

مقالات مرتبط از خبرگزاری العربیه: [1], [2]